Σώματα σὰν ἀστερισμοὶ

Παλαιὸς διαδικτυακὸς συζητητὴς καὶ φίλος, εἶχε γράψει, χρόνια τώρα, τὰ πιὸ ἐμπνευσμένα, ποιητικὰ καὶ καίρια κείμενα γιὰ τὴν γλῶσσα καὶ τὸ πολυτονικὸ (καὶ γιὰ πολλὰ ἄλλα θέματα, ἄλλωστε), ποὺ ἔχω διαβάσει ποτέ. Πάντοτε ἀνωνύμως ἔγραφε, ὄχι ἀπὸ ἔλλειψη παρρησίας βεβαίως, ἀλλὰ μὲ τὴν ταπεινότητα τοῦ ἀσκητοῦ λαϊκοῦ ἁγιογράφου, τολμῶ νὰ πῶ, ὅσο καὶ ἄν μοιάζει ὕβρις ἡ παρομοίωσις (καὶ εἰς τὴν ἔπαρσιν τῆς ταπεινότητος πονηρὴ ἀτραπὸς), ποὺ δὲν ὑπογράφει τὰ ἔργα του. Εἰκάζω δε ὅτι ὁ ἴδιος θὰ ἔφριττε ἐὰν ἔβλεπε οἱ σπόροι ποὺ κάπου, κάποτε, ἔσπειρε, νὰ ἀναρτῶνται δημοσίως ὡς διακηρύξεις καὶ θέσφατα. Δὲν θέλω νὰ ἐκληφθεῖ τοιουτοτρόπως ἡ δημοσίευσις, ἀλλά, ἐν πάσῃ περιπτώσει, τὸ κρῖμα δικό μου. Οὕτε, ἄλλωστε, χρόνια τώρα, ξέρω κἄν ποῦ βρίσκεται καὶ τὶ γίνεται, γιὰ νὰ ζητήσω ἄδεια γιὰ τὴν δημοσίευση, ὅπως οἱ καλοὶ τρόποι θὰ ἀπαιτούσαν. Ἁπλῶς τὰ δημοσιεύω, καθὼς ἡ σκέψη μου καμμιὰ φορὰ συναντᾶται μαζί του, κάπου ἀλλοῦ, ὅπως τὰ γράμματα μὲ τοὺς ἀστερισμούς τους, καθὼς γράφει ὁ ἴδιος:

«...σώματα σὰν ἀστερισμοί, ὑπάρξεις διάστικτες, μὲ συνεκτικότητα παρά ταῦτα· ποὺ δὲν ἐνώνονται φανερὰ μεταξύ τους, ἀλλὰ ἐνώνονται κάπου ἀλλοῦ, στὴν ἱστορία, στὴν ἀρχαία ποιητική, στὴν μνήμη.»

Οὖλέ τε, καὶ μάλα χαῖρε, θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν, ὤ, φίλε ἀγαθέ.

Οἱ ἱέρειες τῆς Ἀφροδίτης

Ο Γιανναράς δεν μιλάει για την πολυτονική
μόνο για να κλάψη για τον ξενιτεμό
των τόνων. Αλλο λέει, και το επαναλαμβάνει
ακόμα και σήμερα.
Μιλάει για το πνεύμα της εξουσίας,
βάση του οποίου εξεδιώχθησαν οι τόνοι.
Δεν μιλάει για τα επιχειρήματα
που χρησιμοποιήθηκαν - οι τόνοι φεύγουν
για να ρθουν τα νοήματα πιό κοντά
στον λαό - διότι αυτά δεν είναι
καν άξια σχολιασμού.
Μιλάει για τα αίτια της εξορίας.
Οι τόνοι έφυγαν - λέει για να γίνη
η γλώσσα φθηνότερη.
Φθηνότερη στις εφημερίδες, τα έντυπα κλπ
τα οποία την εποχή εκείνη
της καταργήσεως, πέρασαν στις νέες
τεχνολογίες, στους υπολογιστές κλπ. Την
μονοτονική γλώσσα την επέβαλαν
οικονομικά συμφέροντα. Αυτό είναι
γεγονός, δεν χωράει συζήτησι σε αυτό.
Αλλά δεν είναι το μόνο. Η κατάργησι των
τόνων - λέει ο Γιανναράς, ο Ράμφος και
πολλοί άλλοι - η φθηνότερη γλώσσα,
η ευκολότερη γλώσσα,
αλλοιώνει και φθείρει την ουσία και την
ψυχή της γλώσσας.
Την μετατρέπει σε φθηνή πόρνη. Να την
παίρνει ο καθένας στην γωνιά, στα όρθια,
με δυό τσαλακωμένα κατοστάρικα.
Οι ιέρειες της Αφροδίτης χαρίζουν τον εαυτό
τους στους περαστικούς, με αντίτιμο την
πίστη και τον σεβασμό, την ομορφιά
και τον έρωτα. Δεν δέχονται χρήματα και
δεν είναι πόρνες.
Με την κατάργησι της πολυτονικής - και με την
κατάργησι - γράφει ο Γιανναράς - είναι
ακριβώς αυτά που καταργήθηκαν.
Ο σεβασμός, η πίστη, η ομορφιά, ο έρωτας,
ο πολιτισμός της γλώσσας.
Κι έμεινε μόνο η χρήσι του σώματος,
η γρήγορη εκσπερμάτωσι, το ηλίθιο γέλιο.
Τα δυό κατοστάρικα της γλώσσας.

Οπως καταργούν σήμερα τις ταυτότητες.
( Με τα ίδια βασικώς επιχειρήματα. )

<α>


Ἄδειες φωλιὲς

Σε χάρτινο βασίλειο ζεις ****** - κι εγώ το ίδιο -
εύχομαι να σαι πιό ευτυχισμένος από μένα. Αγόραζα
κάποτε το Δεντρο, το Διαβάζω, τον Χάρτη παλιότερα
που σταμάτησε μετά από μερικά τεύχη,
κι άλλα πολλά - όμως σ αυτά ήμουν πιστότερος.
Περιοδικά
περί την λογοτεχνία και την ποίησι - έχω την
εντύπωσι ****** πως όλα ξεκινούν πιό κοντά
στον συγγραφέα και τον ποιητή και με τα χρόνια
καταλήγουν κοντά στους εκδότες. Είναι έτσι ;
Στίβες στην βιβλιοθήκη μου - θυμάμαι το
αφιέρωμα του Διαβάζω στον Καβάφη. Υπάρχει μιά
περιοχή, ανάμεσα στην επιστήμη και το
μύθο, την σοβαρότητα και την
αλαφράδα, την πληροφορία και την φήμη,
την γλωσσολογία και το παραμιλητό - που ναι
ο κατ εξοχήν χώρος της λογοτεχνίας. Τα
περιοδικά αυτά με θέματα και τρόπους
ταυτόχρονα σοβαρούς και ελαφρούς, αυτόν
τον χώρο καλύπτουν και γι αυτό η σημασία
τους είναι μεγάλη - ιδίως τότε, πριν
αναλάβει τα θέματα αυτά η ξερή επιστήμη,
και τα μετατρέψει σε έτη χασμουρητών. Ετος
Σεφέρη. Ετος Εμπειρίκου.
Με άλλα λόγια, τα περιοδικά περί την
λογοτεχνία, διατηρούν ακόμα ένα ρίγος για
τα μαγικά κόλπα των ποιητών - σπάνια
βέβαια - και είναι σπουδαίο έστω και με
το σουγιαδάκι της τέχνης ν ανοίγεις
μιά ραγισματιά στο τσιμέντο - ολόγυρα -
μιά χαραμάδα ίσαμε να χωράη μιά
απότομη και ξαφνική ματιά. Αυτή νομίζω
****** είναι η προσφορά τους, ή
τουλάχιστον η αποστολή τους - η
αποκάλυψι του χώρου της λογοτεχνίας
δηλαδή - πριν γίνει επιστήμη και πάψει
ετσι να ναι λογοτεχνία ή ποίησι - και
πριν γίνει χρήμα και έκδοσι και
πάψει πάλι.
Για το πολυτονικό δεν ξέρω. Είμαι
φανατικός οπαδός του πολυτονικού - όχι
από διάθεσι παράβάσεως,
αλλά από αγάπη στη σκόνη που
μαζεύουν τα πράγματα - αυτή είναι
η αλήθεια. Πλάκωσαν οι
ξεσκονίστρες και τίναξαν τις λέξεις -
τις ξετίναξαν - κι έχασαν όλα τα
αιωρήματά τους - τα ιπτάμενα
πνεύματά τους. Σε μόνιμο χειμώνα - τα
πνεύματα αποδήμησαν. Βλέπω μιά
λέξη - ιερός, ήσκιος, υπαπαντή -
και πάνω από το ι, το η, το ύψιλον
βλέπω άδειες φωλιές.
Ακόμα κι αν δεν είχαν ανακαλύψει τους
τόνους οι αρχαίοι, θα πρεπε να
τους εφεύρουμε εμείς.
Ετος δασείας.

<α>


Σώματα σὰν ἀστερισμοὶ

Δεν με στεναχωρεις ******, αντιθέτως.
Νομίζω ****** πως το μονοτονικό
είναι το πρώτο βήμα προς το λατινικό
αλφάβητο. Σ αυτόν τον δρόμο
βρισκόμαστε.

Η μορφή των φωνηέντων εξαρτάται από τους
τόνους. Στον κήπο περισπωμένη. Αν φύγη -
παύει και η αναφορά στην μακρά
ανάσα του η. Ετσι κι αλλοιώς - λένε
οι μονοτονικοί - οι τόνοι δεν προφέρονται,
δεν συμμετεχουν στην ομιλία - λες κι ο λόγος
είναι μόνο ομιλία - οπότε
το επιχείρημα παραμένει. Και είναι το μόνο
επιχείρημα που έχουν. Αρα, για τον ίδιο λόγο
ακριβώς, παύει το ή νά χη
οποιαδήποτε αναφορά στην μακρά του φύσι. Δεν
ειναι πιά μακρό - αφού τίποτα δεν το
σημαδεύει, ούτε στον γραπτό λόγο.
Τα φωνήεντα
χάνουν, χάνοντας τον τόνο τους,
τον δίχρονο, μακρό ή βραχύ χαρακτήρα τους.
Ο οποίος αποκτάει πλέον εναν ιστορικό χαρακτήρα.
Οπως οι τόνοι.
Και ομοίως θα χαθούν, θα μείνη ενα μόνο ι,
ένα ο, με το ίδιο ακριβώς
επιχείρημα.

Κόψανε τα ιπτάμενα των φωνηέντων. Η πράξι αυτή
έχει μιά αυτονομία. Αλλοίωσαν την
μορφή των φωνηέντων. Το α που μπορεί να
έχη δασεία, οξεία, βαρεία ή περισπωμένη,
δεν είναι το ίδιο με το α με σκέτο ένα
σημάδι τονισμού. Αλλά αυτά είναι
οι φρικαλεότητες της νέας εποχής. Είδαν
οι μονοτονικοί τα φωνήεντα σαν συμπαγή
σώματα πάνω απ τα οποία
κινούνται άχρηστοι δορυφόροι. Ούτε που τους
πέρασε ποτέ από το νου, πως υπάρχουν
σώματα σαν αστερισμοί, υπάρξεις
διάστικτες, με συνεκτικότητα παρα ταύτα.
Κι έκοψαν ό,τι πετούσε, γιατί το θεώρησαν
άσχετο και ανεξάρτητο από το
σώμα.
Εριξαν με μιά ντουφεκιά την πανοπλία της
γλώσσας. Και ταυτόχρονα κατέστρεψαν
τον αστερισμό της - τα δορυφορικά της
συστήματα - τις κεραίες της
αρχαιότητάς της.
Ολοι νομίζω αντιλαμβάνονται την σημασία
του γεγονότος - αν μπορούν να το δουν
έτσι - την φοβερή σημασία
των αεροπόρων τόνων - των γραμμάτων
που τα σώματά τους βρίσκονται σε δυό σημεία,
που δεν ενώνονται φανερά μεταξύ τους,
αλλά ενώνονται κάπου αλλού,
στην ιστορία, στην αρχαία ποιητική,
στην μνήμη.
Τους κατέριψαν. Τι σημαίνει αυτό για την
δική μας σωματική συνοχή ****** ;
Μορφολογικό το επιχείρημα, δεν τό χει αναφερει
ποτέ κανείς,
όμως στον πυρήνα νομίζω.

<α>

Πολυτονικὴ ἡδονή

   Τελικῶς εἶναι εὐκολότερο ἀπὸ ὅ,τι φανταζόμουν· λίγη προπόνησις χρειάζεται μόνον. Εἶναι μιὰ ἐκλεκτὴ ἐμπειρία, τῆς ὁποίας καὶ αὐτὴ ἀκόμη ἡ μικρὴ δυσκολία μεγαλώνει τὴν ἀπόλαυσι. Μάλιστα τώρα· ὡσὰν νὰ ξαναβρίσκῃς ἕναν νεανικὸν ἔρωτα, εἴκοσι τρία χρόνια χαμένον, καὶ νὰ σοῦ ἀποκαλύπτει τώρα ἀργὰ καὶ ἡδονικὰ τὶς χάρες ποὺ δὲν εἶχες προλάβει ἀκόμη καλὰ-καλὰ νὰ ὑποψιαστῇς ὅτι εἶχε.

   ...
   Καὶ κοιτάζω πάλι τὸ μονοτονικὸ κείμενο... Πῶς μεταχειριστήκαμε ἔτσι τὰ ὄμορφα αὐτά γράμματα;
   Δὲν εἶναι πολὺ μυτερὲς ὅλες αὐτὲς οἱ ὀξεῖες ποὺ τρυποῦν τὰ γράμματα, χωρὶς κἂν λίγο πνεῦμα νὰ ἀπαλύνῃ τὸν τονισμὸ καὶ νὰ δίνει χρῶμα καὶ ομορφιά;
   Σὰν βάρβαρη ξεγύμνωσις καὶ διακόρευσις τῶν γραμμάτων, χωρὶς ἕνα ῥομαντικὸ δεῖπνο, μὲ τὸ φῶς τῶν κεριῶν νὰ τρεμοπαίζῃ σὰν τοὺς κυματισμοὺς τῆς περισπωμένης, χωρὶς ἕνα τρυφερὸ φιλὶ στὰ χείλη, ἁπαλὸ σὰν τὸ «h» τῆς δασείας...

Πολυτονικό: Παρακμή ή οικουμενική ακτινοβολία του Ελληνισμού;

Επαναλαμβάνεται μονότονα από αρκετούς πνευματοκτόνους ότι επειδή οι αρχαίοι μας πρόγονοι της κλασσικής εποχής δεν χρησιμοποιούσαν πνεύματα και τόνους, δεν χρειάζεται να τό κάνουμε ούτε εμείς. Πέραν του ότι το επιχείρημα είναι άστοχο διότι ούτε εμείς χρησιμοποιούμε τόνους στην κεφαλαιογράμματη γραφή, τίθεται το ερώτημα εάν η πνευματώδης τε και τετονισμένη μικρογράμματη γραφή συνιστά αλλοίωση και παρακμή (όπως γενικώς υποστηριζόταν παλαιότερα για τον Ελληνισμό της Ελληνιστικής εποχής). Ο καθηγητής Δ. Κιτσίκης (με κάποιες από τις απόψεις του οποίου επί άλλων θεμάτων διαφωνώ, βεβαίως), στην αλληλογραφία που ακολούθησε το αναφερθέν ήδη άρθρο του για τον Περικλή Γιαννόπουλο, υποστηρίζει το ακριβώς αντίθετο και διατυπώνει ένα αρκετά πρωτότυπο επιχείρημα υπέρ του πολυτονικού. (Θα προσέθετα ότι την ίδια ανάγκη προσεγγίσεως της πατρώας κληρονομιάς, έχουμε βεβαίως εμείς οι ίδιοι, σήμερα, περισσότερο από τους ξένους.)

Σημείωσις: Συνειδητοποιώ ότι διαπράττω ασέβεια, όχι απλώς χρησιμοποιώντας ο ίδιος μονοτονικό αλλά και μονοτονίζοντας ξένο πολυτονικό κείμενο, το οποίο δηλώνει μάλιστα ευθέως ότι θέλει να είναι πολυτονικό, αλλά ας κατηγορηθώ εγώ για την αβελτηρία μου να αντιμετωπίσω τα τεχνικά και μη προβλήματα (ίσως, άλλωστε, εάν κατηγορηθώ αρκούντως, καταφέρω και να διορθωθώ).

Θα ακολουθήσουν και άλλα άρθρα, τα οποία αντιμετωπίζουν το ζήτημα και από άλλες οπτικές γωνίες.


Περιοδικό "Τρίτο Μάτι", τ. 109, Ιαν. 2003

Αλληλογραφία

ΤΟ ΤΜ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ!

Ήταν τόσος ο ενθουσιασμός του κ. Κιτσίκη που το ΤΜ υλοποίησε επί τέλους την πρότασή του να δημοσιεύει τα άρθρα του πολυτονικά, ώστε έστειλε την επιστολή που δημοσιεύουμε παρακάτω. Ελπίζουμε ότι δεν θα δημιουργήσουμε σύγχυση στους νεότερους αναγνώστες που θα έχουν να κάνουν με μία ορθογραφία που δεν έχουν διδαχτεί και δεν αναγνωρίζουν.

Η απόφαση αυτή είναι για το περιοδικό δαπανηρή, όχι τόσο σε χρήματα, όσο σε χρόνο. (Χρόνος πληκτρολόγησης, διόρθωσης, κλπ.) Εν τούτοις, χωρίς να εγκαταλείπουμε το μονοτονικό σύστημα, πιστεύουμε ότι μάλλον κάπου έχει δίκιο ο καθηγητής και κάπως θα πρέπει να συμβάλει και το ΤΜ για να διατηρηθούν ζωντανές οι μνήμες... Οι Γάλλοι που δεν "απλοποιούν" τη γραφή τους και οι Γερμανοί που μεταγλωττίζουν όλες ανεξαιρέτως τις ταινίες στην τηλεόραση κάτι θα ξέρουν...

Θέλω να συγχαρώ το Τρίτο Μάτι που προέβη σε μία υψίστης σημασίας εθνική πράξη: την καθιέρωση του πολυτονικού, έστω και για μερικά κείμενα όπως τα ιδικά μου. Ελπίζω δε συντόμως, ότι θα ευρεθή διορθωτής που θα είναι σε θέση να πολυτονίζη όλα ανεξαιρέτως τα προς δημοσίευσιν κείμενα, για να περάση το Τρίτο Μάτι στην Ιστορία με το κεφάλι ψηλά.

Στο τεύχος 81. σ. 18, είχα εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους υποστηρίζω το πολυτονικό, αν και είχα δεχθή προσωρινώς να δημοσιεύονται τα κείμενά μου στην μονοτονική γραφή, επειδή είχα πεισθή για την εντιμότητα και τον πατριωτισμό των υπευθύνων του περιοδικού, όταν με διεβεβαίωναν ότι πρόθεσίς τους ήτο να εγκαταστήσουν το πολυτονικό.

Υπενθυμίζω ότι η απόφαση του 1982, καταργήσεως των τόνων, πέραν της υποψίας ότι οι εμπνευστές της είχαν ως απώτερο σκοπό να καταστρέψουν την ελληνική γραφή και να την αντικαταστήσουν με το λατινικό αλφάβητο, ήταν απόδειξη επαρχιωτισμού. Πράγματι το πολυτονικό είχε καθιερωθή στους αλεξανδρινούς χρόνους, όταν η γλώσσα μας είχε γίνει πλέον παγκόσμια, για να δύνανται οι ξένοι να την διδάσκονται καλύτερα.

Η κατάργηση των τόνων το 1982 ήταν και απόδειξη ότι οι Ελλαδίτες γραικύλοι εθεώρουν πλέον το ιδίωμά τους ως ένα από τα πλέον περιωρισμένα μεταξύ των ευρωπαϊκών γλωσσών, όπως περίπου τα ολλανδικά, το οποίον δεν εχρειάζετο να το διδάσκεται η υφήλιος και εφ' όσον τα αγγλικά δεν είχαν τόνους, θα ήτο παράλογο να απαιτούμε εμείς -ή ακόμα και οι Γάλλοι για τα πολυτονικά τους γαλλικά- από τους υπολογιστές, να υποστηρίζουν το πολυτονικό. Ευτυχώς που ο Μπιλ Γκαίητς και η Μίκροσοφτ δεν ηκολούθησε την ανθελληνική συμβουλή της ελληνικής κυβερνήσεως και ενεσωμάτωσε στα Windows XP πολυτονικά ελληνικά, αποδεικνύοντας ότι ο ελληνισμός ανήκει στην οικουμένη και υποστηρίζεται από τους πολίτες της γης και όχι από τους επαρχιώτες γραικύλους που θα είχαν πετάξει προ καιρού τα ελληνικά στο καλάθι των αχρήστων, επειδή το όραμά τους είναι να ολλανδοποιήσουν την Ελλάδα και να την μετατρέψουν σε επαρχία της Ευρώπης.

Δημήτρης Κιτσίκης


Ο ΘΡΥΛΟΣ, Ο ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ακολουθεί η απάντηση του καθ. Δ. Κιτσίκη στην επιστολή του κ. Τάταρη, για τον Περικλή Γιαννόπουλο, που δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο τεύχος.

[...]

Όσο για την ελληνική, δεν υπάρχει αρχαία, ευαγγελική, καθαρεύουσα ή δημοτική, παρά μόνον στα παραμορφωμένα φραγκικά μυαλά, αλλά μία διαχρονική και αθάνατη ελληνική γλώσσα, από τον Αδάμ μέχρι την Δευτέρα Παρουσία και δεν ημπορείς να μεταφράζης από τα ελληνικά στα ελληνικά.

Τον Αισχύλο δεν τον μεταφράζεις, απλώς αποδίδεις το γλωσσικό του ύφος στο ύφος το νεοελληνικό, και μόνον η Εκκλησία μας, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, σέβεται την μία και μοναδική ελληνική γλώσσα, χρησιμοποιώντας όλα τα ύφη και ιδίως την γραπτή πολυτονική γλώσσα, παρά τις μερικές εξαιρέσεις μοδέρνων παπάδων που γελοιοποιούνται όταν θέλουν να είναι in με την νεολαία. Τον ταλαίπωρο αστυνομικό δεν τον ψέγεις όταν σε ερωτά ποίο είναι -όχι το έτος γεννήσεώς σου- αλλά το έτος γέννησης! Απλώς γελάς να τον βλέπης γλωσσικώς ενδεδυμένο καραγκιόζη επειδή υποχρεούται να ακολουθή τα φραγκοχιώτικα του Σημίτη.

Δημήτρης Κιτσίκης

Ποσειδωνιᾶται

Ποσειδωνιάταις τοῖς ἐν τῷ Τυρρηνικῷ κόλπῳ τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς Ἕλλησιν οὖσιν ἐκβαρβαρῶσθαι Τυρρηνοῖς ἢ Ῥωμαίοις γεγονόσι καὶ τήν τε φωνὴν μεταβεβληκέναι, τά τε πολλὰ τῶν ἐπιτηδευμάτων, ἄγειν δὲ μιάν τινα αὐτοὺς τῶν ἑορτῶν τῶν Ἑλλήνων ἔτι καὶ νῦν, ἐν ᾗ συνιόντες ἀναμιμνήσκονται τῶν ἀρχαίων ὀνομάτων τε καὶ νομίμων, ἀπολοφυράμενοι πρὸς ἀλλήλους καὶ δακρύσαντες ἀπέρχονται.

Ἀθήναιος


Τὴν γλῶσσα τὴν ἑλληνικὴ οἱ Ποσειδωνιᾶται
ἐξέχασαν τόσους αἰῶνας ἀνακατευμένοι
μὲ Τυρρηνούς, καὶ μὲ Λατίνους, κι ἄλλους ξένους.
Τὸ μόνο ποὺ τοὺς ἔμενε προγονικὸ
ἦταν μιὰ ἑλληνικὴ γιορτή, μὲ τελετὲς ὡραῖες,
μὲ λύρες καὶ μὲ αὐλούς, μὲ ἀγῶνας καὶ στεφάνους.
Κ᾿ εἶχαν συνήθειο πρὸς τὸ τέλος τῆς γιορτῆς
τὰ παλαιά τους ἔθιμα νὰ διηγοῦνται,
καὶ τὰ ἑλληνικὰ ὀνόματα νὰ ξαναλένε,
ποὺ μόλις πιὰ τὰ καταλάμβαναν ὀλίγοι.
Καὶ πάντα μελαγχολικὰ τελείων᾿ ἡ γιορτή τους.
Γιατί θυμοῦνταν ποὺ κι αὐτοὶ ἦσαν Ἕλληνες -
Ἰταλιῶται ἕναν καιρὸ κι αὐτοί·
καὶ τώρα πῶς ἐξέπεσαν, πῶς ἔγιναν,
νὰ ζοῦν καὶ νὰ ὁμιλοῦν βαρβαρικὰ
βγαλμένοι - ὢ συμφορά! - ἀπ᾿ τὸν Ἑλληνισμό.


(Κ.Π. Καβάφης, 1906)

[Σημείωσις: Ἡ Ποσειδωνία, ἑλληνικὴ παροικία στὸν Τυρρηνικὸ κόλπο τῆς Ἰταλίας, στὰ τέλη τοῦ 3ου αἰ. π.Χ. ἔγινε ἡ λατινικὴ ἀποικία Paestum.]

[Σημείωσις ἡμετέρα, 2 Ὀκτ. 2006: Ἀπεκαταστάθη ἡ πρωτότυπος πολυτονικὴ γλῶσσα τοῦ ποιητοῦ.]

Λέξεις-κλειδιὰ γιὰ τὸ Google: Καβάφης, Ποσειδωνιάται

Προς κ. Μπουκάλα, υπέρ πολυτονικού

Εις απάντησιν της πολεμικής κατά του πολυτονικού (αλλά και των αρχαίων Ελληνικών), του κ. Παν. Μπουκάλα, από τις στήλες της πάλαι ποτέ δημοσιογραφικής ναυαρχίδος του παραδοσιακού-συντηρητικού χώρου [εδώ σήμερα γελάνε] "Καθημερινής" (30 Οκτ. 2005, "Oι τόνοι και το "πνεύμα της παραδόσεως""), εστάλη η ακόλουθος, μη δημοσιευθείσα, επιστολή.

[Με θλίβει, πάντως, το φαινόμενο, μελετητές τινες των γραμμάτων μας όπως ο κ. Μπουκάλας (αλλά και ο κ. Χάρης), οι οποίοι μάς έχουν χαρίσει κείμενα γνώσεως και ευαισθησίας μεγάλης για την λογοτεχνία και την γλώσσα μας, να αναλίσκονται τον τελευταίο καιρό σε όλο και φανατικότερη και ξηρότερη πολεμική κατά των... γλωσσαμυντόρων και λοιπών τρισκαταράτων εθνικιστών... Μόνον και μόνον χάριν "προοδευτικότητος", στο πλαίσιο των όλο και οξυνομένων αντιπαραθέσεων για την Ελληνική Ιστορία (οι οποίες αντιπαραθέσεις έχουν και άλλες πλευρές, εκτός της γλωσσικής· πολιτιστική, θρησκευτική κ.ά. - ευκαιρίας δοθείσης, θα αναφερθούμε διεξοδικότερα σε αυτά.) Πάντως, λαός που χύνει και το αίμα του για την γλώσσα του (Ευαγγελικά, Ορεστειακά· άλλος θα τό χαρακτήριζε τραγέλαφο, αλλά ίσως είναι και δείγμα μεγαλωσύνης), δεν χάνεται.

Επί τη ευκαιρία· και καθώς, ακριβώς επειδή είμαι εθνικιστής και ως εκ τούτου δεν είμαι ρατσιστής (με την έννοια των θεωριών φυλετικής ή άλλης ανωτερότητος), αλλά αντιθέτως πιστεύω ότι κάθε λαός (και όχι μόνον εμείς οι Έλληνες) οφείλει να τιμά τις παραδόσεις του, παραδόσεις οι οποίες αποτελούν πλούτο για ολόκληρη την ανθρωπότητα, συνιστώ να θυμηθούμε τις πολύ επιτυχημένες κινηματογραφικές ταινίες "Τίγρις και Δράκος" και "Ήρωας"· για να πάρουμε μία ιδέα για το πώς τιμούν το δικό τους σύστημα γραφής (που δεν είναι απλώς εργαλείο, αλλά φιλοσοφία ολόκληρη), Κινέζοι και Ιάπωνες· λαοί, οι οποίοι πρωτοπορούν και στον τομέα της σύγχρονης τεχνολογίας, βεβαίως, όχι μόνον στην φιλολογία ή στην θεολογία. Το αντίθετο παράδειγμα είναι η κατάργηση της αραβικής γραφής (και όλων των παραδόσεων) από την κεμαλική τουρκία. (Το εάν για να μάς εμπνεύσει αξίζει περισσότερο το παράδειγμα της τουρκικής κεμαλικής στρατογραφειοκρατίας ή του πολιτισμού και της πνευματικότητος της άπω ανατολής, ας τό κρίνει ο καθένας.)]

Για την πρόταση επαναφοράς του πολυτονικού

(Υπ' όψιν του κ. Μπουκάλα)

Κύριοι,

Ανέγνωσα, όπως πάντοτε με μεγάλο ενδιαφέρον το κυριακάτικο άρθρο του κ. Μπουκάλα (το σημερινό, 30 Οκτ., περί πολυτονικού) και έχω ορισμένες σημαντικές, πιστεύω, παρατηρήσεις. Πριν ο κ.Μπουκάλας ασχοληθεί στο επόμενο άρθρο του, όπως έγραψε, με την δυσλεξία (γιατί; ουδέποτε ετέθη αυτό το θέμα, και τί σχέση έχει ένα ιατρικό καθαρά θέμα με την διδασκαλία του πολυτονικού;
[Σημείωσις: Στην πραγματικότητα θέμα ετέθη, με όχι επαρκώς τεκμηριωμένο -είναι η αλήθεια- τρόπο, από τις στήλες της ιδίας εφημερίδος (βλέπε "Καθημερινή", 28 Οκτ. 2005: Aλεξάνδρα Kασσιμη, "Aρχαία Eλληνικά κατά δυσλεξίας"), με αφορμή ανακοίνωση του Ανοιχτού Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου για τις γενικότερη ευεργετική επίδραση της διδασκαλίας των αρχαίων Ελληνικών και του πολυτονικού στα παιδιά. (Βλ. και Ιωάννης Τσέγκος, Θαλής Παπαδάκης, Δήμητρα Βεκιάρη, "Η εκδίκηση των τόνων", Εναλλακτικές Εκδόσεις, Σειρά "Σύγχρονη Ψυχοθεραπεία", Αθήνα 2005.) Όμως, ειδικά η η υποτιθέμενη σχέση μονοτονικού-δυσλεξίας, μάλλον ως αφορμή των "προοδευτικών" "χρησιμεύει", για να μετατοπίζουν σκοπίμως το ζήτημα και να κατηγορούν τους αντιπάλους τους για αντιεπιστημονικότητα... Το πολυτονικό είναι απαραίτητο για λόγους σεβασμού της γλωσσικής μας παραδόσεως και διατηρήσεως της επαφής με αυτήν, λόγους αισθητικούς, λόγους φιλοσοφικούς (αποφυγή της χυδαιότητας του "εύκολου" και του "φτηνού"), λόγους εκπαιδευτικούς, ασχέτως δυσλεξίας ή... UFO και εξωγήινων, που λένε κάποιοι άλλοι.]), θα τού ήμουν ευγνώμων εάν έδιδε ολίγη προσοχή και απαντούσε στις ακόλουθες ενστάσεις στα τέσσερα σημεία που ο ίδιος επεσήμανε:

Πρώτον. Γιατί, ερωτάτε, κύριε Μπουκάλα, σπουδαγμένοι με τόνους και πνεύματα, γράφουν... "επιεικά"; Μα, εάν η διδασκαλία της λογίας γλωσσικής παραδόσεως είναι αναγκαία για την μόρφωση του ανθρώπου, ποιος είπε ότι είναι και από μόνη της ικανή; Αφήστε που ο ατυχήσας βουλευτής, νιώθοντας, κακώς βέβαια, αναγκασμένος τρόπόν τινα να συμμορφωθεί με τον προκρούστειο δημοτικισμό, διέπραξε το ολίσθημα. Ο προκρούστειος δημοτικισμός ευθύνεται, λοιπόν, για το εν λόγω γλωσσικό ατόπημα. Μην χρησιμοποιούμε, λοιπόν, υπέρ του δημοτικισμού, επιχείρημα, το οποίον είναι στην πραγματικότητα εναντίον του.
Και κάτι ακόμη. Εάν κάνουμε συχνά λάθη στην χρήση των λογίων τύπων της γλώσσης μας, λύση δεν είναι η εγκατάλειψη της διδασκαλίας της αρχαίας και λογίας γλώσσης, αλλά, αντιθέτως, η ακόμη συνεπέστερη και απαιτητικότερη διδασκαλία της. Προσωπικώς, πάντως, ντρέπομαι, ντρέπομαι πραγματικά, που δεν έχω την δυνατότητα να αναγιγνώσκω ικανοποιητικώς τα κείμενα των αρχαίων προγόνων μου, και κακίζω, εκτός από την δική μου οκνηρία, βεβαίως, και εσάς και το εκπαιδευτικό μας σύστημα για την μειονεξία μου αυτήν.

Δεύτερον. Οι αρχαίοι δεν είχαν τόνους, αλλά κεφαλαιογράμματη γραφή. Ορθόν, αλλά η εξέλιξη μπορεί να είναι θετική, μπορεί και να είναι αρνητική· μπορεί να είναι βελτίωση και πλουτισμός, μπορεί και αποσύνθεση, όπως σε έναν ζωντανό οργανισμό. Ποιος είπε ότι είναι πάντοτε το ένα; (Εάν είναι πάντοτε θετική, ας επαναφέρουμε τότε τα αρχαία· θα είναι και αυτή θετική εξέλιξη!) Με τους τόνους και τα πνεύματα και την μικρογράμματη γραφή, η Ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός, ακτινοβόλησαν παγκοσμίως το φως τους. Η κατάργηση λοιπόν αυτού του στοιχείου, συνιστά επαρχιωτισμό· όχι μόνον αποκοπή μας από τον παγκόσμιο Ελληνικό πολιτισμό (και τα Ελληνικά που διδάσκεται, από τους αλεξανδρινούς και δώθε, κάθε άνθρωπος όπου γης), αλλά και από το δικό μας παρελθόν, που είναι και μέλλον μας. Επαρχιωτισμός, αυτοαπομόνωση (τοπική και χρονική), εργαλειακή και στενά χρησιμοθηρική αντίληψη περί γλώσσης και πολιτισμού, με μία λέξη παρακμή.

Τρίτον. Γιατί, ερωτάτε, η Ιερά Σύνοδος είχε παλαιότερα εγκρίνει έκδοση της Αγίας Γραφής στο μονοτονικό; Μα, πείτε λοιπόν εύγε στην Ιερά Σύνοδο, για την τόλμη και την ευκρισία να διορθώσει τώρα το λάθος της! (Όπως ο Αρχιεπίσκοπος έδειξε προσφάτως την τόλμη και την ευκρισία να παραδεχθεί και να διορθώσει το δικό του προ καιρού λάθος, για την απαγγελία των Ιερών Ευαγγελίων στην δημοτική.)

Τέταρτον. Ο Διονύσιος Σολωμός (μητρική γλώσσα του οποίου ήταν η ιταλική, βεβαίως), υπεστήριζε, λέτε, το μονοτικό. (Την δημοτική υπεστήριζε, όχι το μονοτονικό, αλλά έστω.) Μα, και εάν δεχθούμε ότι ο Σολωμός είχε δίκιο, στην εποχή του αναγκαία ήταν η αντίσταση στον ακραίο αρχαϊσμό. Σήμερα, κύριε Μπουκάλα, αναγκαία είναι, αντιθέτως, η αντίσταση στον ακραίο δημοτικισμό, την υπερ-"προοδευτικότητα" και τον πάσης φύσεως αφελληνισμό, ο οποίος προ πολλού έχει πάρει το πάνω χέρι...

Κύριε Μπουκάλα, οι αξιότιμοι βουλευτές και η Ιερά Σύνοδος σφάλλουν ζητώντας προαιρετική χρήση του πολυτονικού· μόνη απόφαση αξία της Ελληνικής κληρονομιάς μας είναι η υποχρεωτική (σε δημόσια διοίκηση και εκπαίδευση) χρήση, όπως ίσχυε παλαιότερα. Αλλά, βλέπετε, αυτό είναι δύσκολο σήμερα. (Έστω και εάν η πλειονότης των λογοτεχνικών εκδοτικών οίκων, με συναίσθηση της καλλιέπειας, αν μη τι άλλο, που πρέπει να χαρακτηρίζει τις εκδόσεις τους, έχουν προ πολλού εγκαταλείψει την αντιαισθητική εικόνα των γυμνών και κουτσουρεμένων (κουρεμένων με την ψιλή, όπως είχε επιβάλει η χούντα, λέγει κάποιος φίλος) μονοτονικών και α-πνευματικών γραμμάτων.) Διότι, εύκολα γκρεμίζεις, ως δημοτικιστής Προκρούστης, σε μία νύχτα, ότι έχτισαν αιώνες γλωσσικής παραδόσεως, αλλά δύσκολα χτίζεις... (Παραπέμπω και στα "Δημόσια και τα Ιδιωτικά" του Οδυσσέα Ελύτη, και τις παρατηρήσεις του μεγάλου ποιητού μας για το θέμα.)

Το πράγμα είναι σαφές· η αποξένωση από την εθνική μας κληρονομιά είναι το μεγαλύτερο κακό και ο μεγαλύτερος κίνδυνος σήμερα· κάποιοι, άτομα και συμφέροντα, τό επιδιώκουν με μανία, αλλά ο Ελληνικός λαός (ο οποίος ουδέποτε ερωτάται, βεβαίως), προς θλίψιν του "δημοκρατικού" (δημοψήφισμα; τί είναι αυτό; ) κατεστημένου, αντιδρά, και θα αντιδρά, και θα παραδώσει στους απογόνους αυτά που παρέλαβε από τους προγόνους.

Μετά τιμής,

[ονοματεπώνυμο-διεύθυνση]