Ἰδιωτικά σημαίνει ἀγγλόφωνα πανεπιστήμια, γράφει στην σημερινὴ «Καθημερινὴ» ὁ καθηγητὴς Χρ. Γιανναρᾶς.
Καὶ συμπληρώνει ὅτι ἡ... ΡεMallοποίηση τῆς Παιδείας μας, εἶναι ὁ μόνος, οὐσιαστικῶς, σκοπὸς τῆς προσεχοῦς ἀναθεωρήσεως τοῦ Συντάγματος.
Ἐγώ, ἀπὸ αὐτὸ ἐδῶ τὸ βῆμα, γιὰ τὴν προσεχὴ ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος, προτείνω, καὶ ὡς Ἕλλην ἀπαιτῶ, τὸ ἐξῆς αὐτονόητο (καὶ σήμερα ὅλως ἀναγκαῖον):
1ον. Νὰ ὁρισθεῖ συνταγματικῶς ἡ Ἑλληνικὴ Γλῶσσα (στὴν διαχρονία της: ἀρχαία και νεώτερη) ὡς ΕΠΙΣΗΜΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ.
(Σημειωτέον ὅτι σήμερα τὸ Ἑλληνικὸ Κράτος δὲν ἔχει ἐπίσημη γλῶσσα.)
2ον. Νὰ προβλεφθεῖ συνταγματικῶς ἡ ἀναγκαία μέριμνα προστασίας, φροντίδος καὶ καλλιέργειας τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσης.
Ἄς τὸ σκεφθοῦμε καὶ ἄς δράσουμε ἄμεσα!
(Τὴν ἴδια πρόταση, ἀπὸ ὅσο γνωρίζω, ἔχει διατυπώσει καὶ ὁ λεξικογράφος κ. Π. Ἀλεξιάδης, ἀπὸ τὶς στῆλες τῆς ἐφημερίδος «Ἐλεύθερος Τῦπος». Ἐγὼ δὲ, μὲ ἐπιστολὴ μου στὴν «Ἑλληνικὴ Γλωσσικὴ Κληρονομιά», ἐπρότεινα τὸ αὐτό. Πρέπει ὅλοι μας νὰ ἀναλάβουμε τὶς ευθύνες μας. Πιστεύω δὲ, ὅτι ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας καὶ πρώην πρόεδρος τῆς «Ἑλληνικῆς Γλωσσικῆς Κληρονομιᾶς» Κάρολος Παπούλιας, ἀλλὰ καὶ οἱ ἀξιότιμοι κ. βουλευτές θα δοῦν θετικῶς τὸ ἐθνικό αὐτὸ αἴτημα. )
Ἀκολουθεῖ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ἐπιφυλλίδα τοῦ κ. Γιανναρᾶ:
«[...] Ο αντικοινωνικός χαρακτήρας των ιδιωτικών πανεπιστημίων ορίζεται από την υποταγή τους στους νόμους της αγοράς, νόμους προσφοράς και ζήτησης, νόμους των εντυπωσιακών τεχνασμάτων για την άγρα πελατών. Χάνεται τελεσίδικα (αν ισχύσει ο ανταγωνισμός και των κρατικών με τα ιδιωτικά ΑΕΙ) η συνείδηση του κοινωνικού λειτουργήματος. Επιπλέον, χωρίς χάρισμα προφητείας, με μόνη την ορθολογική πρόβλεψη, μπορεί ο κάθε οξυδερκής να είναι από τώρα βέβαιος ότι σε ελάχιστα χρόνια οι περισσότερες σχολές των ιδιωτικών πανεπιστημίων θα είναι αγγλόφωνες. Οχι από μειωμένο πατριωτισμό ή γιατί το μεθοδεύουν «σκοτεινές δυνάμεις». Αλλά επειδή αυτό επιτάσσουν οι νόμοι της αγοράς. Το πιστοποιούμε και στα πανεπιστημιακά «κολέγια» στην Κύπρο, όπως και στα πιο «σοβαρά» και πετυχημένα ΙΕΚ στην Ελλάδα.
Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι, φανερά, ο μόνος λόγος για την προτεινόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος – οι συνοδευτικές αλλαγές αποτελούν καρυκεύματα. Πρέπει να είναι πανίσχυρη η πίεση που συμφέροντα άνομα ασκούν στους πολιτικούς. Αλλά βολεύονται και οι ίδιοι με το καινοτόμημα, το βλέπουν σαν ελιξήριο που θα αμνηστεύσει την εγκληματική τους ατολμία, τις καταστροφικές παραλείψεις τους. Είκοσι τρία χρόνια τώρα από την επιβολή του διαβόητου νόμου-πλαισίου στα πανεπιστήμια (του πιο «αντιδραστικού», ριζικά αντικοινωνικού και υπηρετικού οργανωμένων συμφερόντων νομοθετήματος) αλλεπάλληλες κυβερνήσεις και μοιραίοι υπουργοί Παιδείας συντήρησαν τον εξευτελισμό και την αχρείωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Δεν τόλμησαν ούτε καν στην κακουργηματική καπηλεία του ακαδημαϊκού ασύλου να αντισταθούν ή την ντροπή της κομματοκρατίας και της ιδεολογικής τρομοκρατίας να αντιπαλέψουν θεσμικά. Δεν διανοήθηκαν αλλαγή στις εξωφρενικές συνθέσεις των εκλεκτορικών σωμάτων, στον μεθοδευμένο αποκλεισμό αξιοκρατικών απαιτήσεων για την ακαδημαϊκή εξέλιξη των διδασκόντων, στη ντροπή του «ενός και υποχρεωτικού συγγράμματος» ως εξεταστέας ύλης.
Tέτοια προκλητικά και σκανδαλώδη συμπτώματα υποβάθμισης και διάλυσης των πανεπιστημίων αν είχε γίνει έστω απόπειρα να διορθωθούν και είχε αποτύχει, θα υπήρχε τουλάχιστον κάποια δικαιολογία για την καταφυγή σήμερα στο ελιξήριο του «ανταγωνισμού». Aλλά απόπειρα δεν έγινε καμιά, γι’ αυτό και η επιχειρούμενη συνταγματική αναθεώρηση είναι (λυπάμαι για τη λέξη:) αδιάντροπη.
Συμπαίζουν στην Πλεκτάνη Aνάν, υπονομεύουν με σκοπιμότητες τον εξοπλισμό της χώρας, επιμένουν άνευ όρων για την είσοδο της Tουρκίας στην E.E., διαλύουν τα πανεπιστήμια (δηλαδή τη σπουδή και την έρευνα: τις προϋποθέσεις της παραγωγικότητας), παγιώνουν τον αμοραλισμό σαν αυτονόητη συνάρτηση λειτουργίας του κράτους. Ως πού θα φτάσουν; Πότε θα αφυπνιστούν αντανακλαστικά αυτοάμυνας της ελληνικής κοινωνίας;»
Καὶ συμπληρώνει ὅτι ἡ... ΡεMallοποίηση τῆς Παιδείας μας, εἶναι ὁ μόνος, οὐσιαστικῶς, σκοπὸς τῆς προσεχοῦς ἀναθεωρήσεως τοῦ Συντάγματος.
Ἐγώ, ἀπὸ αὐτὸ ἐδῶ τὸ βῆμα, γιὰ τὴν προσεχὴ ἀναθεώρηση τοῦ Συντάγματος, προτείνω, καὶ ὡς Ἕλλην ἀπαιτῶ, τὸ ἐξῆς αὐτονόητο (καὶ σήμερα ὅλως ἀναγκαῖον):
1ον. Νὰ ὁρισθεῖ συνταγματικῶς ἡ Ἑλληνικὴ Γλῶσσα (στὴν διαχρονία της: ἀρχαία και νεώτερη) ὡς ΕΠΙΣΗΜΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ.
(Σημειωτέον ὅτι σήμερα τὸ Ἑλληνικὸ Κράτος δὲν ἔχει ἐπίσημη γλῶσσα.)
2ον. Νὰ προβλεφθεῖ συνταγματικῶς ἡ ἀναγκαία μέριμνα προστασίας, φροντίδος καὶ καλλιέργειας τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσης.
Ἄς τὸ σκεφθοῦμε καὶ ἄς δράσουμε ἄμεσα!
(Τὴν ἴδια πρόταση, ἀπὸ ὅσο γνωρίζω, ἔχει διατυπώσει καὶ ὁ λεξικογράφος κ. Π. Ἀλεξιάδης, ἀπὸ τὶς στῆλες τῆς ἐφημερίδος «Ἐλεύθερος Τῦπος». Ἐγὼ δὲ, μὲ ἐπιστολὴ μου στὴν «Ἑλληνικὴ Γλωσσικὴ Κληρονομιά», ἐπρότεινα τὸ αὐτό. Πρέπει ὅλοι μας νὰ ἀναλάβουμε τὶς ευθύνες μας. Πιστεύω δὲ, ὅτι ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας καὶ πρώην πρόεδρος τῆς «Ἑλληνικῆς Γλωσσικῆς Κληρονομιᾶς» Κάρολος Παπούλιας, ἀλλὰ καὶ οἱ ἀξιότιμοι κ. βουλευτές θα δοῦν θετικῶς τὸ ἐθνικό αὐτὸ αἴτημα. )
Ἀκολουθεῖ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ἐπιφυλλίδα τοῦ κ. Γιανναρᾶ:
«[...] Ο αντικοινωνικός χαρακτήρας των ιδιωτικών πανεπιστημίων ορίζεται από την υποταγή τους στους νόμους της αγοράς, νόμους προσφοράς και ζήτησης, νόμους των εντυπωσιακών τεχνασμάτων για την άγρα πελατών. Χάνεται τελεσίδικα (αν ισχύσει ο ανταγωνισμός και των κρατικών με τα ιδιωτικά ΑΕΙ) η συνείδηση του κοινωνικού λειτουργήματος. Επιπλέον, χωρίς χάρισμα προφητείας, με μόνη την ορθολογική πρόβλεψη, μπορεί ο κάθε οξυδερκής να είναι από τώρα βέβαιος ότι σε ελάχιστα χρόνια οι περισσότερες σχολές των ιδιωτικών πανεπιστημίων θα είναι αγγλόφωνες. Οχι από μειωμένο πατριωτισμό ή γιατί το μεθοδεύουν «σκοτεινές δυνάμεις». Αλλά επειδή αυτό επιτάσσουν οι νόμοι της αγοράς. Το πιστοποιούμε και στα πανεπιστημιακά «κολέγια» στην Κύπρο, όπως και στα πιο «σοβαρά» και πετυχημένα ΙΕΚ στην Ελλάδα.
Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι, φανερά, ο μόνος λόγος για την προτεινόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος – οι συνοδευτικές αλλαγές αποτελούν καρυκεύματα. Πρέπει να είναι πανίσχυρη η πίεση που συμφέροντα άνομα ασκούν στους πολιτικούς. Αλλά βολεύονται και οι ίδιοι με το καινοτόμημα, το βλέπουν σαν ελιξήριο που θα αμνηστεύσει την εγκληματική τους ατολμία, τις καταστροφικές παραλείψεις τους. Είκοσι τρία χρόνια τώρα από την επιβολή του διαβόητου νόμου-πλαισίου στα πανεπιστήμια (του πιο «αντιδραστικού», ριζικά αντικοινωνικού και υπηρετικού οργανωμένων συμφερόντων νομοθετήματος) αλλεπάλληλες κυβερνήσεις και μοιραίοι υπουργοί Παιδείας συντήρησαν τον εξευτελισμό και την αχρείωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Δεν τόλμησαν ούτε καν στην κακουργηματική καπηλεία του ακαδημαϊκού ασύλου να αντισταθούν ή την ντροπή της κομματοκρατίας και της ιδεολογικής τρομοκρατίας να αντιπαλέψουν θεσμικά. Δεν διανοήθηκαν αλλαγή στις εξωφρενικές συνθέσεις των εκλεκτορικών σωμάτων, στον μεθοδευμένο αποκλεισμό αξιοκρατικών απαιτήσεων για την ακαδημαϊκή εξέλιξη των διδασκόντων, στη ντροπή του «ενός και υποχρεωτικού συγγράμματος» ως εξεταστέας ύλης.
Tέτοια προκλητικά και σκανδαλώδη συμπτώματα υποβάθμισης και διάλυσης των πανεπιστημίων αν είχε γίνει έστω απόπειρα να διορθωθούν και είχε αποτύχει, θα υπήρχε τουλάχιστον κάποια δικαιολογία για την καταφυγή σήμερα στο ελιξήριο του «ανταγωνισμού». Aλλά απόπειρα δεν έγινε καμιά, γι’ αυτό και η επιχειρούμενη συνταγματική αναθεώρηση είναι (λυπάμαι για τη λέξη:) αδιάντροπη.
Συμπαίζουν στην Πλεκτάνη Aνάν, υπονομεύουν με σκοπιμότητες τον εξοπλισμό της χώρας, επιμένουν άνευ όρων για την είσοδο της Tουρκίας στην E.E., διαλύουν τα πανεπιστήμια (δηλαδή τη σπουδή και την έρευνα: τις προϋποθέσεις της παραγωγικότητας), παγιώνουν τον αμοραλισμό σαν αυτονόητη συνάρτηση λειτουργίας του κράτους. Ως πού θα φτάσουν; Πότε θα αφυπνιστούν αντανακλαστικά αυτοάμυνας της ελληνικής κοινωνίας;»
Προσθήκη 18-7-2009:
Τὴν συνταγματικὴ ἀνακήρυξι τῆς Ἑλληνικῆς ὡς ἐπισήμου γλώσσης τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, καὶ τὴν συνταγματικὴ πρόνοια γιὰ τὴν καλλιέργειά της, προτείνει μὲ ἀξιέπαινο ζῆλο τὰ τελευταῖα χρόνια ὁ ἀκαδημαϊκὸς Ἀντώνιος Κουνάδης. Παραθέτω σχετικὴ ἐπιστολή του στὸν τύπον.
Επιστολή του ακαδημαϊκού Αντωνίου Κουνάδη, δημοσιευθείσα στην εφημερίδα «Καθημερινή», 7 Ιαν. 2007 ("Γράμματα αναγνωστών")
Συνταγματική αναθεώρηση και ελληνική γλώσσα
Τις τελευταίες δεκαετίες παριστάμεθα μάρτυρες μιας αλματώδους προόδου στις θετικές επιστήμες και την τεχνολογία, με παράλληλη όμως και συνεχώς εντεινόμενη βαθιά κοινωνική κρίση που διέρχεται ολόκληρη η ανθρωπότης. Κρίση θεσμών. Κρίση πνευματικών και ηθικών αξιών. Κρίση παιδείας -με τις αλλεπάλληλες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις- για την οποία πολύς λόγος γίνεται τελευταίως στη χώρα μας με την επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος, χωρίς ωστόσο καμιά αναφορά στα αίτια που την προκάλεσαν και συνεχίζουν να την υποδαυλίζουν, δηλαδή την έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας, φορέας της οποίας είναι η ελληνική γλώσσα -θεμελιακό στοιχείο της παγκόσμιας διανόησης- αφού αυτή υπήρξε το βασικό όχημα διαδόσεως πολιτισμού σε ολόκληρο τον κόσμο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Ωστόσο, αποτελεί κοινό τόπο ότι η αποκοπή της νεοελληνικής από τις ρίζες της -τα αρχαία ελληνικά, την ανεξάντλητη αυτή πηγή αντλήσεως λέξεων- οδήγησε στη σημερινή αδυναμία εκφράσεως των νέων -και όχι μόνο- οι οποίοι στο καθημερινό λεξιλόγιό τους χρησιμοποιούν λιγότερες από οκτακόσιες λέξεις. Ο Παπαδιαμάντης διδάσκεται πλέον από μετάφραση! Είναι συνήθεις, εξάλλου, οι βαρβαρισμοί, οι σολοικισμοί, η παραμορφωτική εκφορά λόγου που ακούμε ακόμη και σε δελτία ειδήσεων τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών. Ένας παλιός στίχος του Σεφέρη περιγράφει την κατάσταση: «Ο Θεός μάς χάρισε μια γλώσσα ζωντανή, εύρωστη, πεισματάρα, χαριτωμένη που αντέχει, μολονότι έχουνε εξαπολύσει όλα τα θεριά να τη φάνε». Και όλα αυτά, διότι δυστυχώς οι έντονες ιστορικές διαμάχες για το γλωσσικό μας ζήτημα, που τόσο εταλάνισαν τη χώρα, φαίνεται ότι δεν μας δίδαξαν το αυτονόητο! Ότι δηλαδή -όπως έγραφε ο σοφός ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Τσάτσος στο βιβλίο του «Παιδεία και Γλώσσα»- οι γλώσσες δεν νομοθετούνται. Η ελληνική γλώσσα από την εποχή του Ομήρου μέχρι σήμερα -φαινόμενο αδιάσπαστης συνέχειας κατά τον κορυφαίο Ισπανό γλωσσολόγο και ελληνιστή Φρανσίσκο Ρ. Αντράντος- αποτελεί ένα αλληλοσυμπληρούμενο και διαχρονικά εξελισσόμενο με τη δική του δυναμική σύνολο.
Κατόπιν των παραπάνω, είναι άκρως επιβεβλημένο να ληφθούν μέτρα προστασίας της γλώσσας μας από τους εκάστοτε νομοθετούντες, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες, π.χ. Γαλλία, Ρωσία, Ιαπωνία, Κορέα, Κίνα, Ισπανία. Όταν προ εικοσαετίας περίπου επιτροπές από ειδικούς στην Ιαπωνία και την Κορέα ανέλαβαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο εκσυγχρονισμού της παραδοσιακής τους γραφής, εξέδωσαν σύντομα το πόρισμά τους που άρχιζε ως εξής: «Κάτω τα χέρια από την ιστορική μας γραφή! Αναγνωρίζουμε τις δυσχέρειες που έχουν οι νέοι μας στην εκμάθηση των ιδεογραμμάτων, αλλά η προσπάθεια που καταβάλλουν αποτελεί πνευματική άσκηση που οξύνει τον νου. Με αυτήν τη γραφή επιβιώσαμε. Με αυτήν τη γραφή επιτύχαμε το οικονομικό θαύμα της Απω Ανατολής». Στη Ρωσία επιβάλλεται βαρύτατο πρόστιμο σε οποιονδήποτε αντικαταστήσει γράμμα του κυριλλικού αλφαβήτου με αντίστοιχο λατινικό. Στη Γαλλία για θέματα που αφορούν τη γλώσσα ζητείται από την κυβέρνηση η γνώμη της Γαλλικής Ακαδημίας. Κάτι ανάλογο υπήρχε παλαιότερα και στον Οργανισμό της Ακαδημίας Αθηνών.
Είναι ιδιαίτερα ευοίωνο για τη χώρα μας το συνεχώς αυξανόμενο κατά τα τελευταία χρόνια ενδιαφέρον των Ελλήνων πολιτών -ανεξαρτήτως ιδεολογίας και πολιτικών πεποιθήσεων- για την ανάσχεση της φθίνουσας πορείας της γλώσσας μας. Το γλωσσικό ζήτημα που άλλοτε μας δίχαζε, σήμερα μας ενώνει, αφού πολιτειακοί άρχοντες, η Εκκλησία, πρ. πρωθυπουργοί, εκπρόσωποι όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων, προσωπικότητες των επιστημών, γραμμάτων και τεχνών, στηρίζουν τις προσπάθειες πολιτιστικών φορέων για την αναβάθμιση της γλωσσικής μας παιδείας. Αποτελεί ευτυχή -αλλά και μοναδική- ευκαιρία η συζητούμενη αναθεώρηση του Συντάγματος για την επί σταθεράς βάσεως προστασία της γλώσσας μας, αυτού του ύψιστου αγαθού για τη συνέχεια, επιβίωση και προοπτική του Γένους.
Αντώνιος Ν. Κουνάδης
ομ. καθηγητής - ακαδημαϊκός
Αθήνα
Συνταγματική αναθεώρηση και ελληνική γλώσσα
Τις τελευταίες δεκαετίες παριστάμεθα μάρτυρες μιας αλματώδους προόδου στις θετικές επιστήμες και την τεχνολογία, με παράλληλη όμως και συνεχώς εντεινόμενη βαθιά κοινωνική κρίση που διέρχεται ολόκληρη η ανθρωπότης. Κρίση θεσμών. Κρίση πνευματικών και ηθικών αξιών. Κρίση παιδείας -με τις αλλεπάλληλες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις- για την οποία πολύς λόγος γίνεται τελευταίως στη χώρα μας με την επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος, χωρίς ωστόσο καμιά αναφορά στα αίτια που την προκάλεσαν και συνεχίζουν να την υποδαυλίζουν, δηλαδή την έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας, φορέας της οποίας είναι η ελληνική γλώσσα -θεμελιακό στοιχείο της παγκόσμιας διανόησης- αφού αυτή υπήρξε το βασικό όχημα διαδόσεως πολιτισμού σε ολόκληρο τον κόσμο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Ωστόσο, αποτελεί κοινό τόπο ότι η αποκοπή της νεοελληνικής από τις ρίζες της -τα αρχαία ελληνικά, την ανεξάντλητη αυτή πηγή αντλήσεως λέξεων- οδήγησε στη σημερινή αδυναμία εκφράσεως των νέων -και όχι μόνο- οι οποίοι στο καθημερινό λεξιλόγιό τους χρησιμοποιούν λιγότερες από οκτακόσιες λέξεις. Ο Παπαδιαμάντης διδάσκεται πλέον από μετάφραση! Είναι συνήθεις, εξάλλου, οι βαρβαρισμοί, οι σολοικισμοί, η παραμορφωτική εκφορά λόγου που ακούμε ακόμη και σε δελτία ειδήσεων τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών. Ένας παλιός στίχος του Σεφέρη περιγράφει την κατάσταση: «Ο Θεός μάς χάρισε μια γλώσσα ζωντανή, εύρωστη, πεισματάρα, χαριτωμένη που αντέχει, μολονότι έχουνε εξαπολύσει όλα τα θεριά να τη φάνε». Και όλα αυτά, διότι δυστυχώς οι έντονες ιστορικές διαμάχες για το γλωσσικό μας ζήτημα, που τόσο εταλάνισαν τη χώρα, φαίνεται ότι δεν μας δίδαξαν το αυτονόητο! Ότι δηλαδή -όπως έγραφε ο σοφός ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Τσάτσος στο βιβλίο του «Παιδεία και Γλώσσα»- οι γλώσσες δεν νομοθετούνται. Η ελληνική γλώσσα από την εποχή του Ομήρου μέχρι σήμερα -φαινόμενο αδιάσπαστης συνέχειας κατά τον κορυφαίο Ισπανό γλωσσολόγο και ελληνιστή Φρανσίσκο Ρ. Αντράντος- αποτελεί ένα αλληλοσυμπληρούμενο και διαχρονικά εξελισσόμενο με τη δική του δυναμική σύνολο.
Κατόπιν των παραπάνω, είναι άκρως επιβεβλημένο να ληφθούν μέτρα προστασίας της γλώσσας μας από τους εκάστοτε νομοθετούντες, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες, π.χ. Γαλλία, Ρωσία, Ιαπωνία, Κορέα, Κίνα, Ισπανία. Όταν προ εικοσαετίας περίπου επιτροπές από ειδικούς στην Ιαπωνία και την Κορέα ανέλαβαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο εκσυγχρονισμού της παραδοσιακής τους γραφής, εξέδωσαν σύντομα το πόρισμά τους που άρχιζε ως εξής: «Κάτω τα χέρια από την ιστορική μας γραφή! Αναγνωρίζουμε τις δυσχέρειες που έχουν οι νέοι μας στην εκμάθηση των ιδεογραμμάτων, αλλά η προσπάθεια που καταβάλλουν αποτελεί πνευματική άσκηση που οξύνει τον νου. Με αυτήν τη γραφή επιβιώσαμε. Με αυτήν τη γραφή επιτύχαμε το οικονομικό θαύμα της Απω Ανατολής». Στη Ρωσία επιβάλλεται βαρύτατο πρόστιμο σε οποιονδήποτε αντικαταστήσει γράμμα του κυριλλικού αλφαβήτου με αντίστοιχο λατινικό. Στη Γαλλία για θέματα που αφορούν τη γλώσσα ζητείται από την κυβέρνηση η γνώμη της Γαλλικής Ακαδημίας. Κάτι ανάλογο υπήρχε παλαιότερα και στον Οργανισμό της Ακαδημίας Αθηνών.
Είναι ιδιαίτερα ευοίωνο για τη χώρα μας το συνεχώς αυξανόμενο κατά τα τελευταία χρόνια ενδιαφέρον των Ελλήνων πολιτών -ανεξαρτήτως ιδεολογίας και πολιτικών πεποιθήσεων- για την ανάσχεση της φθίνουσας πορείας της γλώσσας μας. Το γλωσσικό ζήτημα που άλλοτε μας δίχαζε, σήμερα μας ενώνει, αφού πολιτειακοί άρχοντες, η Εκκλησία, πρ. πρωθυπουργοί, εκπρόσωποι όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων, προσωπικότητες των επιστημών, γραμμάτων και τεχνών, στηρίζουν τις προσπάθειες πολιτιστικών φορέων για την αναβάθμιση της γλωσσικής μας παιδείας. Αποτελεί ευτυχή -αλλά και μοναδική- ευκαιρία η συζητούμενη αναθεώρηση του Συντάγματος για την επί σταθεράς βάσεως προστασία της γλώσσας μας, αυτού του ύψιστου αγαθού για τη συνέχεια, επιβίωση και προοπτική του Γένους.
Αντώνιος Ν. Κουνάδης
ομ. καθηγητής - ακαδημαϊκός
Αθήνα
4 σχόλια:
To θέμα της συνταγματικής προσθήκης διάταξης για την προστασία της ελληνικής γλώσσας είχε προταθεί από ορισμένους νομικούς και κατά την προηγούμενη αναθεώρηση του Συντάγματος (2001). Η θέση ότι δεν υπάρχει επίσημη γλώσσα του ελληνικού κράτους σήμερα δεν είναι ακριβής. Το γεγονός ότι όλα τα επίσημα κείμενα του κράτους συντάσσονται στα ελληνικά και πολύ περισσότερο το γεγονός ότι η γλώσσα στην οποία έχει συνταχθεί το Σύνταγμα είναι η ελληνική δημιουργεί ένα κεκτημένο σε επίπεδο συνταγματικού δικαίου για το επίσημο γλωσσικό καθεστώς της Ελληνικής Δημοκρατίας. Το θέμα θα μπορούσε να ρυθμιστεί ωστόσο νομοθετικά, φυσικά με όρους ανοχής της γλωσσικης ιδιαιτερότητας σε τοπικό επίπεδο, αλλά και προώθησης και ενεργητικής υποστήριξης και των άλλων γλωσσών από το Κράτος. Η χώρα συμμετέχει στο υπερεθνικό μόρφωμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου οι επίσημες γλώσσες είναι 20 και η ελευθερία μετακίνησης εργαζομένων και υπηρεσιών σημαίνει ότι καθένας έχει δικαίωμα να ασκεί την επαγγελματική δραστηριότητά του σε όποια από τις 20 αύτές γλώσσες επιθυμεί, εντός της εδαφικής κυριαρχίας της Ένωσης. Η πρόταση για την αναθεώρηση του αναχρονιστικού άρθρου 16 του Συντάγματος που επιβάλλει τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας να συγκροτούνται ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, ιδρύοντας ένα ιδιότυπο καθεστώς προνομίων και αδιαφάνειας της λειτουργίας τους, πρέπει να ανανεωθεί. Πρώτα απ' όλα, για λόγους ελευθερίας επιλογής των πολιτών: καθένας πρέπει να έχει δικαίωμα να επιλέξει το πανεπιστήμιο που κρίνει ότι θα του παράσχει το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης. Αν αυτό το πανεπιστήμιο είναι αγγλόφωνο, γαλλόφωνο, γερμανόφωνο ή οτιδήποτε άλλο, εντάσσεται στη σφαίρα επιλογών που πρέπει να έχει ένας Έλληνας σήμερα. Όπως και στις υπόλοιπες 24 χώρες της Ένωσης. Ίδρυση ιδιωτικών-μη κρατικών πανεπιστημίων δεν σημαίνει κατάργηση των κρατικών πανεπιστημίων, όπου υποχρεωτικά βέβαια πρέπει να επικρατεί η διδασκαλία στην ελληνική γλώσσα. Σκεφτείτε όμως πόσες δυνατότητες (πολιτικές, κοινωνικές, επαγγελματικές και πολιτισμικές) "κλείνουν" για τους Έλληνες όταν δεν έχουν την ευχέρεια να χρησιμοποιούν επαρκώς μία διαδεδομένη ευρωπαϊκή γλώσσα, όπως τα αγγλικα, τα γερμανικά και τα γαλλικά που είναι και οι γλώσσες εργασίας στα όργανα και τους οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φυσικά η εκμάθηση ξένων γλωσσών είναι και θέμα ταλέντου. Είμαι ανάμεσα σε αυτους που δεν διαθέτουν αυτό το ταλέντο και κοπιάζω, ομολογώ, όταν πρέπει να χρησιμοποιήσω άλλες γλώσσες που από τα πράγματα έχουν επιβληθεί σε ορισμένους τομείς. Γνωρίζω επίσης αρκετούς συνευρωπαίους οι οποίοι θαυμάζουν την ελληνική γλώσσα και την μαθαίνουν, ακόμη και στις πιο "απρόβλεπτες" χώρες. Οι γλώσσες είναι ένας πλούτος στην "βαβέλ" της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν πρέπει να τις βλέπουμε ως εμπόδιο, αλλά ως ένα από τα πιο έντονα χαρακτηριστικά της συνύπαρξης. Νομίζω, όμως, ότι η κανονιστική επιβολή μιας γλωσσας ειδικά στο εσωτερικό μιας χώρας, οι γλωσσαμύντορες και οι ευρωφοβικοί υποστηρίζουν την γλώσσα όχι ως αισθητικό αυτοσκοπό, αλλά ως μέσο κατάδειξης μιας μορφής εθνικής "υπεροχής", ένα στοιχείο που μας διαχωρίζει από τους συμπολίτες μας, όχι ένα στοιχείο που μπορεί να ενώσει με τη εκμάθησή της. Γι' αυτό και το Σύνταγμα περιλαμβάνει στη διάταξη που απαγορεύει τις διακρίσεις και την γλώσσα ως ένα κριτήριο εν δυνάμει αυθαίρετης διάκρισης και παραβίασης της αρχής της ισότητας εις βάρος συμπολιτών.
Πρέπει να είναι πανίσχυρη η πίεση που συμφέροντα άνομα ασκούν στους πολιτικούς. Αλλά βολεύονται και οι ίδιοι με το καινοτόμημα
65.000 με 70.000 οικογένειες δεν σου είναι αρκετές; (sxedon osa atoma spoydazoun kai entos ellados, eimaste oi prwta8lhtes ston kosmo sthn foithtikh metanasteysh.)
how about this:
65.000atoma x 1.000eyrw x 12 mhnes x 4 xronia.... Posa eyrw den kukloforoyn sthn ellhnikh agora?
Twra gia thn eley8eria toy na dialegw egw thn ekpaideysh moy den 8a se zalisw. Den nomizw oti h eley8eria einai ypsila stis a3ies soy.
As eimaste realistes kai oxi stenokefaloi.
Επιπλέον, χωρίς χάρισμα προφητείας, με μόνη την ορθολογική πρόβλεψη, μπορεί ο κάθε οξυδερκής να είναι από τώρα βέβαιος ότι σε ελάχιστα χρόνια οι περισσότερες σχολές των ιδιωτικών πανεπιστημίων θα είναι αγγλόφωνες. Οχι από μειωμένο πατριωτισμό ή γιατί το μεθοδεύουν «σκοτεινές δυνάμεις». Αλλά επειδή αυτό επιτάσσουν οι νόμοι της αγοράς. Το πιστοποιούμε και στα πανεπιστημιακά «κολέγια» στην Κύπρο, όπως και στα πιο «σοβαρά» και πετυχημένα ΙΕΚ στην Ελλάδα.
Δεν ξέρω αν ισχύει το παραπάνω. Η Κύπρος είναι άλλη περίπτωση: εκεί τα αγγλικά είναι ουσιαστικά δεύτερη γλώσσα.
Στην Ελλάδα τα μαθαίνουν όλοι ανεξαιρέτως, αλλά τα μιλάνε επαρκώς πολύ λίγοι (το παρατήρησα παλαιότερα στο ελληνικό και ελληνόφωνο πανεπιστήμιο μου: μόνο ένα 20% μιλάει αγγλικά με ευχέρεια για να παρακολουθήσει ξένη βιβλιογραφία. Μιλάμε δε για τεχνολογική σχολή).
Επομένως δεν είμαι σίγουρος ότι οι νόμοι της αγοράς επιτάσουν τα πανεπιστήμια στα αγγλικά. Μάλλον το αντίθετο, ώστε να πιάσουν τους πολλούς. Αμφιβάλλω εξάλλου και ότι τα σοβαρά και επιτυχημένα ΙΕΚ στην Ελλάδα είναι αγγλόφωνα. Αγγλικά και Αμερικάνικα franchise, ναι, είναι. Αλλά νομίζω τα μαθήματα τους είναι στα ελληνικά.
Τέλος πάντων, η ουσία είναι η εξής: είτε είναι είτε δεν είναι αγγλόφωνα, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα είναι σίγουρο αγγλό-σκέπτα. Οι αμερικανό-ιδεολογίες θα δίνουν και θα παίρνουν.Παλιότερα αυτός ο γενιτσαρισμός ίσχυε για όσους είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό, τώρα θα παράγουμε και εδώ τέτοιους.
Εἶστε ἐκτὸς θέματος, φίλτατε νεοφιλελεύθερε, διότι ὁ κ. Γιανναρᾶς ὁμιλεῖ γιὰ τὶς προϋποθέσεις ποὺ θὰ ἔκαναν κοινωνικῶς ὠφέλιμα τὰ ἰδιωτικὰ πανεπιστήμια καὶ τὸ ἀναγκαῖο θεσμικὸ πλαίσιο· ὄχι γιὰ τὴν ἀπαγόρευσή τους. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ κ. Μπαμπινιώτης στὸ «Βῆμα». Θὰ μὲ ἐνδιέφερε νὰ διαβάσω τὶς ἀπαντήσεις σας στὶς συγκεκριμένες ἐνστάσεις τους, ἀντὶ γιὰ κοινοτοπίες περὶ ἐλευθέρου ἀνταγωνισμοῦ. Ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἐλευθερία (τῆς ὁποίας ἔχετε, ὡς γνωστόν, τὸ μονοπώλιο, δὲν ξέρω πόση ἐλευθερία καὶ δυνατότητες ποιοτικῶν ἐπιλογῶν ὑπάρχουν σὲ ἕνα McDonalds, οὕτε πόσους πτυχιούχους μὲ πτυχία τὰ ὁποῖα ἡ μόνη τους χρησιμότης εἶναι οἱ πόντοι ποὺ δίνουν στὶς ἐξετάσεις γιὰ διορισμὸ στὸ Δημόσιο καὶ στὸ ταμεῖο ἀνεργίας, μπορεῖ νὰ ἀντέξει ἡ Ἑλληνικὴ κοινωνία.
BFO, προσφάτως ἔχει γίνει λόγος καὶ γιὰ ἀγγλόφωνο πανεπιστήμιο ποὺ θὰ προσελκύει, ὑποτίθεται, ξένους φοιτητὲς (μὲ δίδακτρα) (νομίζω πάντως, ὅτι, ἀντιθέτως, γιὰ σπουδὲς νέων ἤ αρχαίων Ἑλληνικῶν θὰ ἐρχόταν ἕνας ἀγγλόφωνος στὴν Ἑλλάδα· ὄχι τὸ ἀντίθετο), ἀλλὰ καὶ κατὰ καιροὺς γιὰ ἀγγλόφωνα τμήματα. Γενικῶς, πάντως, δὲν διαφωνῶ μὲ τὴν παρατήρηση.
Δημοσίευση σχολίου