Ἔχετε αναρωτηθεῖ γιατί ἔχει τόση σημασία ἡ γλῶσσα γιὰ τὴν ἐθνική μας ὑπόστασι, τὴν πολιτιστική μας κληρονομιὰ καὶ τὴν αὐτοσυνειδησία μας; Γιατί οἱ ἀρνησιπάτριδες πολεμοῦν μὲ λυσσαλέο μίσος τὴν γλωσσική μας παράδοσι καὶ συνέχεια; (Κατ᾿ ἀρχήν, ἐὰν κάτι ἐνοχλεῖ τοὺς «προοδευτικούς», μπορεῖτε νὰ στοιχηματίσετε μετὰ βεβαιότητος ὅτι γιὰ κάτι σημαντικὸ πρόκειται· ἔστω καὶ ἐὰν εἶναι μία ἁπλὴ ὑπογεγραμμένη. Ξέρουν συνήθως τὶ πολεμοῦν αὐτοί!)
Ὄχι ἐπειδή, τάχα, ἡ Ἑλληνικὴ εἶναι ἐξωγήινη, μὲ μαγικὲς ἰδιότητες καὶ δὲν ξέρω τὶ ἄλλο. Σκέπτομαι, ὅτι ἡ γλῶσσα εἶναι τὸ πιὸ ἁπτὸ στοιχεῖο τῆς ἐθνικῆς μας ὑποστάσεως. Ὄχι τὸ μοναδικό, ὄχι πάντοτε τὸ σημαντικότερο, ὄχι πάντοτε ἀναγκαῖο, ἀλλὰ τὸ πιὸ ἁπτό. Ἁπλούστατα.
Πιὸ ἁπτός, φυσικὸς παράγων, εἶναι ἴσως ἡ καταγωγή· τὸ ὅμαιμον. Ὅμως εἶναι παράγων πρωτογενής, δὲν ἀρκεῖ, χρειάζονται ἄλλα, ἀνώτερα ἐπίπεδα νὰ χτισθοῦν γιὰ νὰ μορφώσουν ἔθνος. Ἡ συνείδησις; Ὁ πολιτισμός; Ναί. Ἀλλὰ δὲν εἶναι ἁπτά. Οἱ ἀρνησιπάτριδες (ὅπως ὁ βρετανός, μέλος τοῦ Κ.Κ. Ἀγγλίας (sic), Ἄντερσον) τὰ ἀποκαλοῦν «φαντασιακά», τὰ θεωροῦν αὐθαίρετα, καὶ συνεπῶς εὐκόλως ἀπεμπολούμενα (ὅπως εἶναι ὁ σκοπός τους). (Δὲν εἶναι αὐθαίρετα, φυσικά, ἔχουν βαθύτατες ρίζες στὴν ἐθνική μας φύσι καὶ ἱστορία, ἀλλὰ πῶς ἀκριβῶς ἀπὸ τὶς ρίζες φθάνουμε στὸν «πολιτισμό», στὴν «συνείδησι»; Καὶ δὲν εἶναι μεγέθη μετρήσιμα.)
Ἡ γλῶσσα, ἀντιθέτως, εἶναι στοιχεῖο φυσικό, χειροπιαστό. Συγκεκριμένες λέξεις, τὶς βλέπουμε καὶ τὶς ἀκοῦμε. Καὶ ὅμως, δὲν εἶναι πρωτογενὲς στοιχεῖο, ἀλλὰ στοιχεῖο τοῦ πνεύματος.
Ἐδῶ εἶναι τὸ σημαντικό. Λέγω λοιπόν: Οἱ «προοδευτικοὶ» μισοῦν τὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα, διότι γελοιοποιοῦνται ὅταν ἀρνοῦνται τὴν ἐθνική μας ὑπόστασι καὶ συνέχεια, εὐρισκόμενοι ἀπέναντι ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη. Ὅταν ἡ διαχρονική μας ὑπόστασι καὶ κληρονομιά λαμβάνει μορφή ὁρατὴ καὶ ἀναγνωρίσιμη ἐμπρὸς στὰ μάτια τους· τὴν μορφὴ τῶν Ἑλληνίδων λέξεων τῆς ποιήσεως, τῶν λέξεων ποὺ σκορπίζουν τοὺς Λιάκους καὶ τὶς Φραγκουδόκοτες σὰν τὴν σκόνη στὸν ἄνεμο:
«Είναι, το ξέρω, άτοπο ν' αναφέρεται κανείς σε προσωπικές περιπτώσεις. Και ακόμη πιο άτοπο να παινά το σπίτι του. Είναι όμως κάποτε απαραίτητο, στο βαθμό που αυτά βοηθούν να δούμε πιο καθαρά μιαν ορισμένη κατάσταση πραγμάτων. Και είναι σήμερα η περίπτωση. Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ' όλ' αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμιση χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ' ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικο-πνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μία Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος π.χ. -χωρίς ωστόσο να έχει το αντίκρυσμα που είχαν εκείνοι επάνω στην έκταση της πολιτισμένης τότε ανθρωπότητας. Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως ν' αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις. Χωρίς να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος εικοσιπέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μην γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Να τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει. Το παρουσιάζει ανάγλυφα η νέα ελληνική ποίηση.»
(Ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη κατὰ τὴν τελετὴ ἀπονομῆς τοῦ Νόμπελ Λογοτεχνίας, 10-12-1979.)
Ὄχι ἐπειδή, τάχα, ἡ Ἑλληνικὴ εἶναι ἐξωγήινη, μὲ μαγικὲς ἰδιότητες καὶ δὲν ξέρω τὶ ἄλλο. Σκέπτομαι, ὅτι ἡ γλῶσσα εἶναι τὸ πιὸ ἁπτὸ στοιχεῖο τῆς ἐθνικῆς μας ὑποστάσεως. Ὄχι τὸ μοναδικό, ὄχι πάντοτε τὸ σημαντικότερο, ὄχι πάντοτε ἀναγκαῖο, ἀλλὰ τὸ πιὸ ἁπτό. Ἁπλούστατα.
Πιὸ ἁπτός, φυσικὸς παράγων, εἶναι ἴσως ἡ καταγωγή· τὸ ὅμαιμον. Ὅμως εἶναι παράγων πρωτογενής, δὲν ἀρκεῖ, χρειάζονται ἄλλα, ἀνώτερα ἐπίπεδα νὰ χτισθοῦν γιὰ νὰ μορφώσουν ἔθνος. Ἡ συνείδησις; Ὁ πολιτισμός; Ναί. Ἀλλὰ δὲν εἶναι ἁπτά. Οἱ ἀρνησιπάτριδες (ὅπως ὁ βρετανός, μέλος τοῦ Κ.Κ. Ἀγγλίας (sic), Ἄντερσον) τὰ ἀποκαλοῦν «φαντασιακά», τὰ θεωροῦν αὐθαίρετα, καὶ συνεπῶς εὐκόλως ἀπεμπολούμενα (ὅπως εἶναι ὁ σκοπός τους). (Δὲν εἶναι αὐθαίρετα, φυσικά, ἔχουν βαθύτατες ρίζες στὴν ἐθνική μας φύσι καὶ ἱστορία, ἀλλὰ πῶς ἀκριβῶς ἀπὸ τὶς ρίζες φθάνουμε στὸν «πολιτισμό», στὴν «συνείδησι»; Καὶ δὲν εἶναι μεγέθη μετρήσιμα.)
Ἡ γλῶσσα, ἀντιθέτως, εἶναι στοιχεῖο φυσικό, χειροπιαστό. Συγκεκριμένες λέξεις, τὶς βλέπουμε καὶ τὶς ἀκοῦμε. Καὶ ὅμως, δὲν εἶναι πρωτογενὲς στοιχεῖο, ἀλλὰ στοιχεῖο τοῦ πνεύματος.
Ἐδῶ εἶναι τὸ σημαντικό. Λέγω λοιπόν: Οἱ «προοδευτικοὶ» μισοῦν τὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα, διότι γελοιοποιοῦνται ὅταν ἀρνοῦνται τὴν ἐθνική μας ὑπόστασι καὶ συνέχεια, εὐρισκόμενοι ἀπέναντι ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη. Ὅταν ἡ διαχρονική μας ὑπόστασι καὶ κληρονομιά λαμβάνει μορφή ὁρατὴ καὶ ἀναγνωρίσιμη ἐμπρὸς στὰ μάτια τους· τὴν μορφὴ τῶν Ἑλληνίδων λέξεων τῆς ποιήσεως, τῶν λέξεων ποὺ σκορπίζουν τοὺς Λιάκους καὶ τὶς Φραγκουδόκοτες σὰν τὴν σκόνη στὸν ἄνεμο:
«Είναι, το ξέρω, άτοπο ν' αναφέρεται κανείς σε προσωπικές περιπτώσεις. Και ακόμη πιο άτοπο να παινά το σπίτι του. Είναι όμως κάποτε απαραίτητο, στο βαθμό που αυτά βοηθούν να δούμε πιο καθαρά μιαν ορισμένη κατάσταση πραγμάτων. Και είναι σήμερα η περίπτωση. Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ' όλ' αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμιση χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ' ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικο-πνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μία Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος π.χ. -χωρίς ωστόσο να έχει το αντίκρυσμα που είχαν εκείνοι επάνω στην έκταση της πολιτισμένης τότε ανθρωπότητας. Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως ν' αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις. Χωρίς να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος εικοσιπέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μην γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Να τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει. Το παρουσιάζει ανάγλυφα η νέα ελληνική ποίηση.»(Ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Ὀδυσσέα Ἐλύτη κατὰ τὴν τελετὴ ἀπονομῆς τοῦ Νόμπελ Λογοτεχνίας, 10-12-1979.)
10 σχόλια:
Καταλαβαίνετε τῶρα γιατί, μισέλληνες «προοδευτικοὶ» ὅπως ὁ Ἄκης Γαβριηλίδης, ὑβρίζουν τὸν Ἐλύτη ὡς «νεκρόφιλο»! («Η αθεράπευτη νεκροφιλία του αριστερού πατριωτισμού: Ρίτσος, Ελύτης, Θεοδωράκης, Σβορώνος»· ὡς «πτῶμα» ἐννοεῖ τὴν Ἑλληνικὴ παράδοσι καὶ «νεκροφίλους» τοὺς ποιητές μας!) Ναί, ξέρουν τὶ πολεμοῦν· αὐτὸ τοῦ ὁποίου ὁ... ἐθνικιστής, ρατσιστής, φασίστας καὶ ὀπαδὸς τοῦ Χριστόδουλου, Ἐλύτης εἶναι προφήτης καὶ λατρευτὴς· αὐτὸ ποὺ μέσα στὴν δική τους ψυχὴ εἶναι ἀπονεκρωμένο· αὐτὸ ποὺ μισοῦν· τὴν Ἑλλάδα! Ναί, ξέρουν τὶ πολεμοῦν· ἀλλὰ εἶναι μηδαμινοὶ μπροστά του.
Επειδή είμαι λίγος για να μιλήσω για τη γλώσσα μας, επέτρεωε μου να αντιγράψω ένα ποίημα του Ελύτη:
Tης αγάπης αίματα
Tης αγάπης αίματα
με πορφύρωσαν
Kαι χαρές ανείδωτες
με σκιάσανε
Oξειδώθηκα μες στη
νοτιά
των ανθρώπων
Mακρινή Mητέρα
Pόδο μου Aμάραντο
Στ' ανοιχτά του πέλαγου
με καρτέρεσαν
Mε μπομπάρδες τρικάταρτες
και μου ρίξανε
Aμαρτία μου νά ’χα
κι εγώ
μιαν αγάπη
Mακρινή Mητέρα
Pόδο μου Aμάραντο
Tον Iούλιο κάποτε
μισανοίξανε
Tα μεγάλα μάτια της
μες στα σπλάχνα μου
Tην παρθένα ζωή μια
στιγμή
να φωτίσουν
Mακρινή Mητέρα
Pόδο μου Aμάραντο
Kι από τότε γύρισαν
καταπάνω μου
Tων αιώνων όργητες
ξεφωνίζοντας
“O που σ’ είδε, στο αίμα
να ζει
και στην πέτρα”
Mακρινή Mητέρα
Pόδο μου Aμάραντο
Tης πατρίδας μου πάλι
ομοιώθηκα
Mες στις πέτρες άνθισα
και μεγάλωσα
Των φονιάδων το αίμα
με φως
ξεπληρώνω
Mακρινή Mητέρα
Pόδο μου Aμάραντο
Κρατύλε, μπορείς νά μέ βοηθήσεις στό νά βάλω τό μπανεράκι τού πολυτονικού στό βλόγ μου;
Ἀγαπητὲ Βαγγέλακα,
Γιὰ τὸ πολυτονικὸ μπανεράκι κάνε εἴτε edit τὸ Text εἴτε insert ἕνα HTML/Javascript element στὸ template, καὶ βᾶλε τὸν κώδικα ποὺ θέλεις ἀπὸ ἐδῶ.
καταπληκτικό το ιστολόγιο σου φίλε Καλλίμαχε!! χίλια μπράβο!!
Η ελληνική γλώσσα θα σβήσει τη στιγμή που θα πάψει να αφομοιώνει τον πνευματικό πλούτο όσων εγκαθίστανται σε αυτό που θεωρούμε ελλαδικό χώρο.
Τα αρχαία ελληνικά που διδασκόμαστε (;)στο σχολείο εμπεριέχουν τις διαλέκτους όλων των φύλων που πέρασαν ποτέ από το έδαφος αυτό. Θεωρούμε τη βυζαντινή γλώσσα συνέχεια της αρχαίας, αν και διαφέρουν κατά πολύ. Θεωρούμε την καθαρεύουσα ορθότερη της δημοτικής, επειδή αρχαϊζει και αγνοούμε το γεγονός ότι πολλές φορές απλά αρχαιοφέρνει, ενώ η δημοτική βασίζεται σε αρχαιότερες ρίζες λέξεων.Το πολυτονικό από μόνο του δεν συνιστά δήλωση αυθεντικότητας.
Δυστυχώς οι καταλήξεις των ρημάτων και το πολύπλοκο συντακτικό δε μπορούν να κρύψουν το γεγονός οτι η ελληνική γλώσσα είναι συνοθύλευμα γλωσσών.
Μέχρι τώρα αντέξαμε γιατί δεχόμασταν την πραγματικότητα και την προσαρμόζαμε κατά το συμφέρον μας. Σήμερα που την αρνούμαστε και κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, πολύ φοβάμαι οτι θα καταλήξουμε με μια γλώσσα αποσυνδεμένη από την πραγματικότητα και άχρηστη.
Δηλαδή καταδικασμένη.
Τὸ μέλλον τῶν ἑλληνικῶν βρίσκεται στοὺς Τούρκους, Ἀλβανοὺς καὶ Ἰρακινοὺς λαθρομετανάστες. Σὰν νὰ λέμε, κατ᾿ ἀναλογίαν, τὸ μέλλον τοῦ ἀρχαίου ἑλληνορωμαϊκοῦ κόσμου στοὺς Οὔννους, τοὺς Βανδάλους καὶ τοὺς Πετσενέγους. Θὰ κάνουμε ὡραῖο τριτοκοσμικὸ μεῖγμα. Καὶ πρέπει νὰ προσαρμοστοῦμε σὲ αὐτὴν τὴν «πραγματικότητα».
Ἔλεος.
Δεν ήμουνα εκεί, αλλά υποψιάζομαι οτι τα ίδια έλεγαν οι Πελασγοί για τους Αχαιούς και οι Δωριείς για τους Ιωνες κι όλοι μαζί για τους Αλεξανδρινούς και πάει λέγοντας.
Η γλώσσα θα πεθάνει αν την κρατήσουμε κλειδωμένη σε μια εικονική πραγματικότητα του πως θα θέλαμε να έχει η κατάσταση.
Αλλιώς, γιατί μιλάμε μια γλώσσα που δεν είναι ακριβώς όπως πριν από χιλιάδες χρόνια και γιατί σεβόμαστε τις τοπικές διαλέκτους και ενσωματώνουμε το λεξιλόγιό τους στην επίσημη γλώσσα, όπως δηλαδή γινόταν πάντα;
Επίσης, η ελληνική δεν κινδυνεύει από τα αλβανικά και τα περσικά, αλλά από τις δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες.
Κι αυτό, γιατί κολλημένοι σε μια κακώς εννοούμενη παράδοση, δεν προσαρμοστήκαμε και τώρα κυνηγάμε τις εξελίξεις, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα αυτών που τις παρακολούθησαν.
Οὐδεὶς εἶπε ὅτι ἡ γλῶσσα δὲν ἐξελίσσεται, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐκμεταλλεύεται καὶ νὰ ἀξιοποιεῖ τὴν κληρονομιά της. Εἰδάλλως, καὶ ὁ ἐκφυλισμὸς καὶ ἡ ἀποσύνθεσις καὶ ὁ παρασιτισμὸς καὶ ὁ θάνατος, ἐξέλιξις εἶναι. Μόνον ὅποιος ἐκτιμᾶ τὴν κληρονομιά του ζεῖ καὶ ὁ προοδεύει· ὁ ἄλλος γίνεται παράσιτο. Νὰ υἱοθετήσουμε τὴν ἀγγλική, ἄραγε, γιὰ νὰ προσαρμοστοῦμε καλύτερα; Καὶ νὰ τὸ κάναμε, δὲν θὰ εἴμαστε κἂν καλοὶ ἀγγλοσάξωνες ὅπως οἱ ἀγγλοσάξωνες· οὔτε γιὰ γκαρσόνια τους δὲν θὰ κάνουμε. Πρέπει καὶ ἐμεῖς (καὶ ὁ καθένας, καὶ οἱ Ζουλού) νὰ ἀντιπαρατάξουμε κάτι δικό μας. (Οἱ τριτοκοσμικοὶ ποὺ μᾶς «γονιμοποιοῦν», κατὰ τὸν φαιδρὸ Παυλόπουλο, δὲν ξέρω ποὺ κολλοῦν.)
Ἔχετε δίκιο ἴσως γιὰ τὸν παλαιό γλωσσικὸ ἀρχαϊσμό, ὅμως, ἐδῶ καὶ χρόνια (ἀπὸ τὴν μεταρρύθμισι Ράλλη ἤδη) τὸ ἐκκρεμές ἔχει περάσει ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά. Σήμερα ὁ διωκόμενος ἀπὸ τὴν ἐξουσία (ἐσωτερικὴ καὶ ἐξωτερικὴ) εἶναι ὁ λόγιος γλωσσικός μας πλοῦτος. Μπορεῖ οἱ ἀνορθογραφίες τοῦ Μπόστ νὰ ἐθεωροῦντο -ἐνδεχομένως καὶ νὰ ἦταν- άντίστασι στὴν ἐξουσία, σήμερα, ὅμως, ἡ ἐπανάστασις, ἡ μεγαλύτερη ὑπονόμευσις τοῦ συστήματος εἶναι τὰ πνεύματα καὶ ἡ τόνοι! Βάζοντας μιὰ ὑπογεγραμμένη ἔχω τὴν πεποίθησι ὅτι χώνω ἕνα μασούρι δυναμίτιδα κάτω ἀπὸ τὰ θεμέλια τοῦ νεοταξικοῦ συστήματος!
Είδες τι σου είναι ο Έλληνας; Λέει ο Ελύτης ότι η ελληνική γλώσσα έχει συνέχεια 25 αιώνες τώρα. Ε και; Ποιός είναι ο Ελύτης; Τι μπορεί να ξέρει από γλώσσα;
Εμείς οι νεο-ανθ-έλληνες τα ξέρουμε όλα! Καμμιά σχέση η βυζαντινή με τη νέα και την αρχαία. Δεν πάνε να λένε όλοι οι βυζαντινολόγοι του κόσμου το αντίθετο! Εμείς εκεί.
Μην αφισβητήσετε τα λεγόμενα μου, γιατί θα σας φέρω κουβέντες από έλληνες ξένους επιστήμονες και λογοτέχνες πάμπολλους που το θέμα το έχουν κλείσει. Καβάφης, Παλαμάς, Ελύτης και τόσοι άλλοι.
Αλλά εμείς έτοιμοι να ρίξουμε "μύθους". Δημιουργώντας μυθεύματα. Εγώ δε ζητώ τίποτα άλλο παρά το σέβας στη μνήμη και τη γνώμη όλων αυτών των μεγάλων του πνεύματος.
Κάθε τι άλλο και κακοήθεια είναι και κακόγουστο αστείο και ανευθυνότητα...
Δημοσίευση σχολίου