- Ἄ! νά πάλι μιὰ γοητευτικὴ μορφὴ νέου σὲ ἀνάγλυφο.
- Ναί, πάλι ἕνα νέο παλληκάρι: κάποιος σοφὸς ἀρχαιολόγος, ποὺ καὶ ὁ νοῦς του συλλαβαίνει δυνατὰ καὶ ἡ καρδιά του αἰσθάνεται ζωηρά, εἶπε, ὄχι ἄδικα, ὅτι τὸ «ἆσμα ἀσμάτων» τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας εἶναι ἡ μορφὴ τοῦ νέου.
- Τί κάνει ὁ νέος αὐτός;
- Ὁ νέος αὐτός, 16-18 χρονῶν, θὰ νίκησε σὲ κάποιους ἀγῶνες, καὶ τώρα, σκύβοντας ἐλαφρά, βάζει μὲ τὸ δεξί του χέρι ἕνα στεφάνι στὸ κεφάλι. Οἱ πολλὲς τρύπες γύρω στὴν κόμη του, ἄδειες σήμερα, ἦταν γιὰ νὰ στερεώνεται τὸ στεφάνι ποὺ θὰ ἦταν χάλκινο ἢ χρυσό.
- Πότε ἔγινε τὸ ἀνάγλυφο αὐτὸ καὶ ποῦ βρέθηκε;
-Πρέπει νὰ ἔγινε καμμιὰ δεκαριὰ χρόνια μετὰ τὸν νέο τοῦ Κριτίου, κατὰ τὰ 470 π.Χ. Βρέθηκε στὸ Σούνιο, ὄχι μακρυὰ ἀπὸ τὸ ἱερό· καὶ γι᾿ αὐτὸ τὸ ἀνάγλυφο εἶναι γνωστὸ με τ᾿ ὄνομα «ὁ αὐτοστεφανούμενος τοῦ Σουνίου». Πόση ψυχικὴ εὐγένεια καὶ γνήσια ἀρχοντιὰ πρέπει νὰ εἶχαν οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ γιὰ νὰ κατορθώσουν νὰ δώσουν, σὰν κάτι πολὺ αὐτονόητο καὶ φυσικό, τὴ σεμνότητα καὶ σοβαρότητα μὲ τὴν ὁποία βάζει ὁ νέος τὸ στεφάνι του, σὰν νὰ ἐκτελεῖ κάποια ἱεροτελεστία: τὴ διαβάζει κανεὶς σ᾿ ὅλη τὴ στάση του· κι ἂν ἤτανε χαλασμένο τὸ πρόσωπο, θὰ ἤταν ἄμεσα αἰσθητή: εἶναι ἡ κορμοστασιὰ τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ξέρει τὴν ἀξία του, καὶ ταυτόχρονα καταλαβαίνει ὅτι εἶναι μηδαμινὴ μπροστὰ στὴν τάξη ποὺ ἔχουν ὁρίσει οἱ θεϊκὲς δυνάμεις τοῦ κόσμου.
- Μὰ ἔτσι δὲν εἶναι πάντοτε;
- Κάθε ἄλλο. Αὐτὸ τὸ κρᾶμα θαυμασμοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο καὶ συμπόνιας γιὰ τὴν ἀδυναμία του, αὐτὸ τὸ μέτρημα τῆς μοίρας τοῦ ἀνθρώπου μὲ τοὺς νόμους τοῦ κόσμου καὶ τὸ αἴσθημα ὅτι αὐτὴ ἡ μοῖρα καὶ αὐτὸ τὸ μέτρημα ἀποτελοῦν τὴν ἀξία καὶ τὴν ὀμορφιὰ τοῦ ἀνθρώπου, αὐτὸ εἶναι κατ᾿ ἐξοχὴν γνώρισμα τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς τέχνης, ποὺ κορυφώνεται δραματικὰ στὴν τέχνη τοῦ Παρθενῶνος, δηλαδὴ στὸν Φειδία· γι᾿ αὐτὸ εἶναι τόσο θερμὴ ἡ γνήσια κλασσικὴ τέχνη. Ἄλλες ἐποχὲς τῆς τέχνης θὰ ἔδιναν τὸ νέο αὐτὸν ποὺ φορεῖ τὸ στεφάνι ἢ συναισθηματικὸ ἢ καὶ ταπεινὸ ἢ νὰ καμαρώνει ἀσυλλόγιστα - ἀλλὰ νὰ καμαρώνει συλλογισμένος, αὐτὸ μόνο ἡ τέχνη τῶν χρόνων ἐκείνων τὸ συνέλαβε καί, φυσικά, ἡ ἀνάλογη περίοδος τῆς Ἀναγέννησης.
(Χρῆστος Καροῦζος, Ραδιοφωνικὲς ὁδηγίες Ἐθνικοῦ Ἀρχαιολογικοῦ Μουσείου. Ἀπὸ τό: Χρήστου Καρούζου, «Ἀρχαία Τέχνη: Ὀμιλίες-μελέτες», ἐκδ. Ἑρμῆς, 2000.)
Λέξεις κλειδιά: αυτοστεφανούμενος αρχαία τέχνη ομιλίες μελέτες ελληνική γλυπτική Χρήστος Καρούζος Παρθενών Φειδίας
- Ναί, πάλι ἕνα νέο παλληκάρι: κάποιος σοφὸς ἀρχαιολόγος, ποὺ καὶ ὁ νοῦς του συλλαβαίνει δυνατὰ καὶ ἡ καρδιά του αἰσθάνεται ζωηρά, εἶπε, ὄχι ἄδικα, ὅτι τὸ «ἆσμα ἀσμάτων» τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας εἶναι ἡ μορφὴ τοῦ νέου.
- Τί κάνει ὁ νέος αὐτός;
- Ὁ νέος αὐτός, 16-18 χρονῶν, θὰ νίκησε σὲ κάποιους ἀγῶνες, καὶ τώρα, σκύβοντας ἐλαφρά, βάζει μὲ τὸ δεξί του χέρι ἕνα στεφάνι στὸ κεφάλι. Οἱ πολλὲς τρύπες γύρω στὴν κόμη του, ἄδειες σήμερα, ἦταν γιὰ νὰ στερεώνεται τὸ στεφάνι ποὺ θὰ ἦταν χάλκινο ἢ χρυσό.
- Πότε ἔγινε τὸ ἀνάγλυφο αὐτὸ καὶ ποῦ βρέθηκε;
-Πρέπει νὰ ἔγινε καμμιὰ δεκαριὰ χρόνια μετὰ τὸν νέο τοῦ Κριτίου, κατὰ τὰ 470 π.Χ. Βρέθηκε στὸ Σούνιο, ὄχι μακρυὰ ἀπὸ τὸ ἱερό· καὶ γι᾿ αὐτὸ τὸ ἀνάγλυφο εἶναι γνωστὸ με τ᾿ ὄνομα «ὁ αὐτοστεφανούμενος τοῦ Σουνίου». Πόση ψυχικὴ εὐγένεια καὶ γνήσια ἀρχοντιὰ πρέπει νὰ εἶχαν οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ γιὰ νὰ κατορθώσουν νὰ δώσουν, σὰν κάτι πολὺ αὐτονόητο καὶ φυσικό, τὴ σεμνότητα καὶ σοβαρότητα μὲ τὴν ὁποία βάζει ὁ νέος τὸ στεφάνι του, σὰν νὰ ἐκτελεῖ κάποια ἱεροτελεστία: τὴ διαβάζει κανεὶς σ᾿ ὅλη τὴ στάση του· κι ἂν ἤτανε χαλασμένο τὸ πρόσωπο, θὰ ἤταν ἄμεσα αἰσθητή: εἶναι ἡ κορμοστασιὰ τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ξέρει τὴν ἀξία του, καὶ ταυτόχρονα καταλαβαίνει ὅτι εἶναι μηδαμινὴ μπροστὰ στὴν τάξη ποὺ ἔχουν ὁρίσει οἱ θεϊκὲς δυνάμεις τοῦ κόσμου.- Μὰ ἔτσι δὲν εἶναι πάντοτε;
- Κάθε ἄλλο. Αὐτὸ τὸ κρᾶμα θαυμασμοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο καὶ συμπόνιας γιὰ τὴν ἀδυναμία του, αὐτὸ τὸ μέτρημα τῆς μοίρας τοῦ ἀνθρώπου μὲ τοὺς νόμους τοῦ κόσμου καὶ τὸ αἴσθημα ὅτι αὐτὴ ἡ μοῖρα καὶ αὐτὸ τὸ μέτρημα ἀποτελοῦν τὴν ἀξία καὶ τὴν ὀμορφιὰ τοῦ ἀνθρώπου, αὐτὸ εἶναι κατ᾿ ἐξοχὴν γνώρισμα τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς τέχνης, ποὺ κορυφώνεται δραματικὰ στὴν τέχνη τοῦ Παρθενῶνος, δηλαδὴ στὸν Φειδία· γι᾿ αὐτὸ εἶναι τόσο θερμὴ ἡ γνήσια κλασσικὴ τέχνη. Ἄλλες ἐποχὲς τῆς τέχνης θὰ ἔδιναν τὸ νέο αὐτὸν ποὺ φορεῖ τὸ στεφάνι ἢ συναισθηματικὸ ἢ καὶ ταπεινὸ ἢ νὰ καμαρώνει ἀσυλλόγιστα - ἀλλὰ νὰ καμαρώνει συλλογισμένος, αὐτὸ μόνο ἡ τέχνη τῶν χρόνων ἐκείνων τὸ συνέλαβε καί, φυσικά, ἡ ἀνάλογη περίοδος τῆς Ἀναγέννησης.
(Χρῆστος Καροῦζος, Ραδιοφωνικὲς ὁδηγίες Ἐθνικοῦ Ἀρχαιολογικοῦ Μουσείου. Ἀπὸ τό: Χρήστου Καρούζου, «Ἀρχαία Τέχνη: Ὀμιλίες-μελέτες», ἐκδ. Ἑρμῆς, 2000.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου