Εἶμαι βέβαιος ὅτι ἀπὸ τὸν τίτλο ὅλοι ὑπέθεσαν ὅτι ἀναφέρομαι στὴν τρέχουσα πολιτική. Ἀντιθέτως, ὅμως, ἀφήνω ἐπὶ τοῦ παρόντος τὴν ἐθνικὴ παρακμὴ καὶ σήψη τῶν ἡμερῶν (μετὰ τὸ Κοσσυφοπέδιο καὶ τὴν Κύπρο, ἡ Θράκη, ἡ Μακεδονία καὶ ἡ Ἤπειρος παίρνουν σειρά, ἐνῷ οἱ ἀποχαυνωμένοι ἑλληνέζοι ἀσχολοῦνται μὲ ρὸζ DVD, Λαζόπουλο καὶ Τσίπρα) καὶ ἀνατρέχω στὰ νάμματα τῆς κληρονομιᾶς τῶν προγόνων μας, αὐτὰ ποὺ μᾶς ἔθρεψαν καὶ μᾶς δίνουν δύναμι.
(Διάλογος τοῦ Γκαῖτε μὲ τοὺς μαθητές του:
«Δάσκαλε, τί νὰ διαβάσουμε γιὰ νὰ γίνουμε σοφοὶ ὅπως ἐσύ;»
«Τοὺς Ἕλληνες κλασσικούς.»
«Καὶ ὅταν τελειώσουμε τοὺς Ἕλληνες κλασσικοὺς τί νὰ διαβάσουμε;»
«Πάλι τοὺς Ἕλληνες κλασσικούς.»)
Ἐρευνώντας τὸ ἀρχεῖο μου, εὐρῆκα ἕνα παλαιό, θαυμάσιο ἄρθρο ἐθνικῆς αὐτογνωσίας. Θέμα ἡ Διχόνοια. Ἡ αἰώνια κατάρα τοῦ Γένους μας. Γιατί «ἐγκώμιον», ὅμως; Ἂς δοῦμε τὶ λέγουν γιὰ τὴν διχόνοια καὶ τὸν ἐμφύλιο πόλεμο, ὁ Ἀνδρέας Κάλβος, ἡ ἑλληνολάτρις Γαλλὶς ἀκαδημαϊκὸς Ζακλὶν ντὲ Ρομιγύ, ὁ διδάκτωρ τῆς φιλοσοφίας Ν.Α. Καλογερόπουλος, ὁ ἀρχαιολόγος καὶ ἀκαδημαϊκὸς Χρῆστος Καροῦζος, ὁ ἱστορικὸς καὶ ἐθνολόγος Δημήτριος Δημόπουλος καὶ ὁ ἱστορικὸς καὶ φιλόλογος Σαράντος Καργάκος.
Ἡ εἰκόνα ποὺ ἔπλασε ὁ Ἀνδρέας Κάλβος στέκει τρομακτικὴ στοὺς αἰώνες (Ὠδὴ Ἑβδόμη, «Τὸ Φάσμα»):
Ἀλλὰ ἐὰν ὁ ποιητὴς συγκλονίζῃ τὴν ψυχή, χρέος τοῦ ἐπιστήμονος εἶναι ἡ λογικὴ ἀνάλυσις. Ὁ πρῶτος μπορεῖ νὰ ξυπνήσῃ τὴν βούλησι καὶ ὁ δεύτερος τὴν νόησι, ὥστε νὰ ἐπέλθῃ ἡ θεραπεία. Ἡ σκέψις τοῦ Ν.Α. Καλογερόπουλου εἶναι πρωτότυπη, καὶ ἡ ἐπιχειρηματολογία του στέρεα δομημένη. Προϋπόθεσις τῆς θεραπείας τῶν τραυμάτων καὶ τῆς προόδου εἶναι, μᾶς λέγει, ἡ αὐτογνωσία - ἐδῶ, ἡ ἐθνικὴ αὐτογνωσία. Γιατί λοιπὸν ἡ Διχόνοια; Ἡ Διχόνοια, εἶναι ὸ ἐλάττωμα ἑνὸς διχρονικοῦ ἐθνικοῦ προτερήματος! Παρακολουθῆστε τὸν ὀξυδερκὴ συλλογισμό. (Μὲ ὁρισμένες πολιτικῆς κρίσεις ἴσως δὲν θὰ συμφωνήσῃ ὁ ἀναγνώστης, ἀλλὰ δὲν εἶναι ἐκεῖ ἡ ούσία.)
(Ὁ Ν.Α. Καλογερόπουλος εἶναι οἰκονομολόγος καὶ διδάκτωρ τῆς φιλοσοφίας. Ἀρθρογραφεῖ χρόνια στὸ ποιοτικὸ περιοδικὸ «Πολιτικὰ Θέματα». Ἔχει συγγράψει τὴν τρίτομη «Διαμόρφωσι τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Πνεύματος» (οἱ δύο πρῶτοι τόμοι, ἐκδοθέντες ἀπὸ τὰ «Π.Θ.», εἶναι δυσεύρετοι), κ.ἄ. βιβλία, ὅπως: «Ἡ πολιτικὴ σημασία τοῦ βλακὸς», «Μακιαβέλλι», «Η προπαγάνδα, μέσον βιασμού τῶν λαῶν», «Ἡ δημοκρατία». Εἶναι ἀπὸ τοὺς λόγους ποὺ ἔχει κάνει ἐφαρμόσιμες προτάσεις γιὰ τὴν ἀναμόρφωσι τοῦ πολιτεύματος, μὲ πρότυπο τὴν ἐλβετικὴ ἄμεση δημοκρατία.)
Φυλετικά ιδιώματα
Διχονοίας ἐγκώμιον
(περιοδικὸν «Πολιτικὰ Θέματα», 12 Ἰαν. 1996)
Τοῦ Ν.Α. Καλογερόπουλου
Όταν ο Πρόεδρος Τζόνσον απέτρεψε την τουρκική πρόθεση εισβολής στην Κύπρο, ο Ινονού ερωτήθηκε πότε θα επαναλάβει την απόπειρα. «Όταν οι Έλληνες φαγωθούν μεταξύ τους» απήντησε με υπομονή, ως τέλειος γνώστης της περίεργης ψυχολογίας της φυλής. Μήπως δεν ήταν ο διχασμός μεταξύ Παλαιολόγων και Κατακουζηνών που έφερε τον Τούρκο στο έδαφος της Ευρώπης; Μήπως δεν ήταν ο διχασμός μεταξύ ενωτικών και ανθενωτικών με το Βατικανό που άφησε ανοιχτή την Κερκόπορτα; Μήπως δεν ήταν το μίσος μεταξύ Βενιζελικών και Αντιβενιζελικών που κατέστρεψε το προαιώνιον όνειρο του Έθνους μας; Μήπως...
Αλλά τί να πρωτοθυμηθούμε! Είμαστε ο μόνος λαός του οποίου η πρώτη σελίς της Ιστορίας αρχίζει με την λέξη «Μήνις». Ο Αχιλλεύς, πρώτος Έλλην, έβλεπε τα ελληνικά πλοία να καίγονται με χαρά. Από εκδίκηση διότι του έκλεψαν το κορίτσι! Έτσι άρχισε και έτσι συνεχίζεται η γραπτή μας Ιστορία. Για να περάσει από το «ουκ εά με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον», να φέρει τον Θεμιστοκλή στους Πέρσες και τον Αλκιβιάδη στην Σπάρτη. Για να φθάσει μέχρι την προθυμία παραδόσεως της βορείου Ελλάδος στους Σλάβους υπό τις ευλογίες ενός Φλωράκη, ενός Άρη Βελουχιώτη και ενός Μάρκου Βαφειάδη που, πολλοί, ακόμα τους θαυμάζουν!
Ας αναφέρω τώρα τα αντίθετα περιστατικά άλλων λαών. Όταν, μετά την Ουγγρική Επανάσταση, εμίλησα σε πρόσφυγα Ουγγαρέζα φίλη μου κατά του καθεστώτος στην χώρα της, αυτή με απότομο ύφος μου είπε να μη ξαναμιλήσω, στη Γενεύη, κατά της πατρίδος της. Σε κάποια συνάντηση με τον Διευθυντή Πρωτοκόλλου του Καντονίου της Γενεύης, την εποχή που στην Τουρκία οργίαζε η δικτατορία, τον ερώτησα: «Πώς εσείς που είσαστε τόσο ενεργοί κατά της Χούντας [σ.σ. της 21ης Απριλίου], σήμερα δεν λέτε τίποτε;». Και ο αγαθός φίλος μού απήντησε; «Είδες κανέναν Τούρκο να γυρίζει την Ευρώπη για να μας ξεσηκώσει;». Ήταν η εποχή που οι διάφοροι λεγόμενοι «προοδευτικοί» αλώνιζαν εκ του ασφαλούς τα καφενεία της Ευρώπης κάνοντας «αντίσταση». Δηλαδή, προτρέποντας τους Ευρωπαίους να μην έρχονται ως τουρίστες στην Ελλάδα (για να πεινάσουν οι βιοπαλαισταί) και να μη στέλνουν όπλα στον ελληνικό στρατό (για να είναι σίγουροι οι εισβολείς). Την στιγμή που επί 7 χρόνια ουδεμία «αντίσταση» προεβλήθη στην Ελλάδα, μέσα στην γενική απάθεια του λαού όπως την έβλεπα κάθε χρόνο που ερχόμουν τα καλοκαίρια. Και όταν, ώ του θαύματος, η μόνη αντίσταση προεβλήθη από τον Κωνσταντίνο (όχι βέβαια... Καραμανλή, διότι αυτός εσιτίζετο σιωπηρός και ήσυχος στο Παρίσι) κανείς δεν έτρεξε στους δρόμους προς βοήθεια για να διώξει την Χούντα! Μάλιστα, θα ήσαν όλοι διατεθειμένοι να βοηθήσουν την Χούντα, αρκεί να μην την διώξει ο Κωνσταντίνος!
Αλλά είναι πλέον γνωστό το θέμα και το θέαμα. Ο Έλλην, όταν δεν του αρέσει ο καπετάνιος σκέπτεται πώς θα βυθίσει το πλοίο. Εξ ου και η σκευωρία του αποκρυβέντος «φακέλλου της Κύπρου»! Αλλά τί πρέπει να πούμε γι' αυτό το κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα της φυλής; Όλοι το παραδέχονται αλλά και όλοι είναι πρόθυμοι να το υποθάλπουν. Όμως δεν έχουμε ακόμη δει καμίαν διδακτορική διατριβή κανενός «κοινωνιολόγου» να ασχολείται με αυτό το θέμα. Πού οφείλεται αυτό το μόνιμο και διαχρονικό φυλετικό φαινόμενο; Γιατί οι Έλληνες στην συνέχεια της Ιστορίας τους δεν μοιάζουν ως προς τα προτερήματα αλλά είναι τόσο πανομοιότυποι ως προς τα ελαττώματα; Γιατί οι Έλληνες ρέπουν προς την διχόνοια, τον φθόνο, το εμφύλιο μίσος και την αυτοκαταστροφή; Θα φθάσω τώρα να εξηγήσω τον τίτλο αυτού του άρθρου: διχονοίας εγκώμιον.
Στην αγγλική είναι γνωστή η έκφραση «he has the defects of his qualities». Δηλαδή, έχει τα ελαττώματα των προτερημάτων του. Και πράγματι, υπάρχει μία και μόνη εξήγηση σε αυτό το ιδίωμα της φυλής. Είναι το ελάττωμα ενός προτερήματος! Και παραμένει ελάττωμα διότι κανείς δεν έχει κάνει την ψυχική ερμηνεία του φαινομένου. Κανείς δεν έχει επιχειρήσει να φέρει αυτήν την υποσυνείδητη ροπή στο φως της συνειδήσεως. Και όπως ξέρουμε, στην ψυχανάλυση, είναι αυτή η διαδικασία που συνιστά την ίαση.
Η διχόνοια λοιπόν, αν είναι το άμεσο αίτιο της αυτοκαταστροφής, δεν είναι το μόνο. Το «κατεστράφημεν στην Μικρά Ασία από την διχόνοια» είναι μια τελείως επιφανειακή και επιπόλαιη ρήσις που δεν σημαίνει τίποτε. Στο βιβλίο μου «Η πολιτική σημασία του βλακός» δίνω την γνωσιολογική αιτιολόγηση των γνωστών (από τον Αριστοτέλη) «σοφισμάτων». Αναλύω τον μηχανισμό της ανθρώπινης διάνοιας που τα καθιστά τόσο συνήθη σε όλους μας. Ένα από αυτά, το έχω αποκαλέσει «το έσχατον ως μόνον» (βλ. σελ. 61). Είναι η τάσις της διάνοιας να θεωρεί το τελευταίον αίτιο μιας αλύσου αιτιωδών σχέσεων ως εάν ήταν το μοναδικό. Βέβαια, κανείς σοβαρός θεράπων της ιατρικής επιστήμης δεν θα πει ότι κάποιος απέθανε διότι «εσταμάτησε η καρδιά». Διότι ξέρει ότι όλοι θα τον ερωτήσουν «γιατί εσταμάτησε η καρδιά;» Έτσι και η Μικρασιατική καταστροφή κάθε άλλο παρά έχει ως αίτιο την διχόγοια. Διότι η διχόνοια είναι αποτέλεσμα πολλών άλλων ψυχικών αιτίων που προηγούνται. Αν αυτά δεν γίνουν γνωστά, ουδέποτε θα θεραπευθεί η διχόνοια ως ψυχικό νόσημα.
Θα πούμε λοιπόν ότι η διχόνοια δεν είναι επακόλουθο παρθενογενέσεως. Σαν ψυχικό συναίσθημα χρειάζεται ομοειδές αίτιο που την προκαλεί. Και αυτό είναι ο Φθόνος. Αλλά εάν πούμε ότι ο φθόνος είναι το μόνον έσχατον αίτιον πάλι εμπίπτουμε σε σόφισμα. Πρέπει να βρούμε τα αίτια που προηγούνται του Φθόνου μέχρι δυνατής εξαντλήσεως! Διότι, αν δεν τα βρούμε εμβαθύνοντας στην ψυχολογική ανάλυση, δεν πρόκειται να θεραπεύσουμε ούτε τον φθόνο, ούτε την διχόνοια. Ο φθόνος γεννάται όταν ο άνθρωπος αναλογίζεται: «γιατί αυτός και όχι εγώ!». Και ο αναλογισμός αυτός προϋποθέτει κάποιο άλλο, πρότερο, ψυχολογικό αίτιο. Και αυτό, ακριβώς, είναι το συναίσθημα μιας απροσδιόριστης και θολής «ανωτερότητος». Τούτο, στην Ψυχολογία καλείται «σύμπλεγμα κατωτερότητος» (inferiority complex) αλλά είναι σαφές ότι δεν δημιουργείται τέτοιο σύμπλεγμα εάν ο πάσχων δεν έχει το απροσδιόριστο συναίσθημα της Ανωτερότητος. Ο Descartes είπε ορθώτατα ότι δεν θα ξέραμε το «πεπερασμένο» εάν προηγουμένως, δεν είχαμε επίγνωση του «απείρου». Ας εμμείνουμε λοιπόν στο σόφισμα ότι το έσχατον αίτιον της διχόνοιας είναι το συναίσθημα της ανωτερότητος. Έστω και αν ξέρουμε ότι διαπράττουμε το σφάλμα του «εντοπισμού της προσοχής» που εξηγώ διά μακρών ως θεμελιώδη γνωσιολογική λειτουργία στο ανωτέρω βιβλίο μου. Παραλείπουμε τα αίτια που οδηγούν στο συναίσθημα της ανωτερότητος, δηλαδή τον Εγωισμό που ανάγεται στο Ένστικτο της Αυτοσυντηρήσεως και το οποίο, σε τελευταίαν ανάλυση, θα αναχθεί στο Μεταφυσικό Ένστικτο. Η στάσις είναι μεθοδολογική διότι είναι πολύ μακρά (και εκτός του παρόντος θέματος) η ανάλυσις που εξηγεί πώς το Ένστικτο της Αυτοσυντηρήσεως (θεμελιώδης νόμος της Φύσεως) καταλήγει ακόμα και σε πράξεις αυτοκαταστροφής.
Να λοιπόν η ερμηνεία του τίτλου «διχονοίας εγκώμιον». Η Διχόνοια, αποτέλεσμα του Φθόνου, που και αυτός είναι αποτέλεσμα του συναισθήματος Ανωτερότητος! Και να γιατί η Διχόνοια, έμφυτη τάση στον Έλληνα, είναι το «ελάττωμα ενός προτερήματος». Πώς τούτο είναι δυνατόν; Τούτο εδραιώνεται σε μιαν άλλη διαπίστωση που και αυτής η απαρχή οφείλεται στον διεισδυτικό νου του Αριστοτέλους. Δεν υπάρχει προτέρημα το οποίον, αν παραλείψουμε την Αρχή του Μηδέν Άγαν, δεν καταλήγει σε ελάττωμα. Η ανάγκη τροφής, στην εσχάτη συνέπεια, καταλήγει στην βουλιμία. Η ανάγκη έρωτος, στην ασέλγεια κ.ο.κ. Έτσι, το συναίσθημα Ανωτερότητος, ως μεγάλο προτέρημα, καταλήγει στον Φθόνο και από εκεί, στη Διχόνοια. Και αυτό το συναίσθημα της Ανωτερότητος, είναι το μεγάλο προτέρημα και, θα έλεγα, η ιδιορρυθμία της φυλής μας. Ενυπάρχει σε οποιονδήποτε, στον καλό και στον κακό, στον ευφυή και στον ηλίθιο, στον ικανό και στον ανίκανο. Και εδώ επέρχεται μία διαφοροποίησις ενεργειών. Στον ικανό και άξιο, αυτό το φοβερό «γιατί αυτός και όχι εγώ», αυτός ο Εγωισμός, αυτή η επίγνωση Ανωτερότητος, ως μεγάλο προτέρημα, οδηγεί σε πράξεις εξάρσεως και ηρωισμού.
Έτσι εξηγείται πώς οι Έλληνες που έφθασαν ρακένδυτοι και πειναλέοι «λαντζέρηδες» στην Αμερική έχουν, από την δεύτερη κι' όλας γενεά, γεμίσει τα Πανεπιστήμια με εξοχότητες της Επιστήμης. Έτσι εξηγείται πώς οι Έλληνες διέπρεψαν στην διάρκεια της ζωής του Έθνους στην Τέχνη, στο Εμπόριο, στην Ναυτιλία. Όμως στον ανίκανο, όταν αυτός (εξ αιτίας μιας ανεδαφικής Παιδείας) αντιμετωπίζει αδυναμία εκφράσεως της Ανωτερότητος που αισθάνεται απροσδιόριστα ότι έχει, οδηγεί στον φθόνο, στο μίσος και στην διχόνοια. Αυτός θέλει να φτάσει αλλά ξέρει ότι δεν μπορεί. Ο Φθόνος και συνεπώς η Διχόνοια είναι έκφραση επιγνώσεως της ήττας στον αγώνα για την ζωή. Ίσως, σε τελευταίαν ανάλυση, ο όλος μηχανισμός είναι αποτέλεσμα της ελαττωματικής Παιδείας. Και εδώ παρεμβάλλεται ως αίτιο της Διχόνοιας (από την άπειρη άλυσο των σχέσεων) ένας άλλος φυσικός νόμος. Είναι η πληθώρα των «κακών» και η έμφυτη ροπή προς το κακόν. Διότι το κακόν διέπει την Φύση. Ο Μακιαβέλλι έχει πει την μεγάλη Αλήθεια ότι «ο άνθρωπος γίνεται καλός μόνον όταν τον εξαναγκάσεις προς τούτο». Και ο «εξαναγκασμός» αυτός είναι θέμα Παιδείας, σχολικής, οικογενειακής και κοινωνικής. Διότι το καλόν και η ηθική, δεν είναι νόμος της Φύσεως. Πουθενά στην Φύση δεν βλέπουμε να κυριαρχεί το καλό και η ηθική όπως τα νοεί ο άνθρωπος. Η ηθική είναι μόνο νόμος της ανθρώπινης κοινωνίας. Μόνον αν φέρουμε στο φως της συνειδήσεως τις υποσυνείδητες φυσικές λειτουργίες, θα μπορέσουμε κάποτε να ξερριζώσουμε την Διχόνοια ως στοιχείο της Φυλής και την τάση της αυτοκαταστροφής ως μοίρα της Ιστορίας του Έθνους. Αλλά αυτό είναι θέμα μιας αναγκαίας βαθύτατης τομής στην Ανασυγκρότηση της Παιδείας. Μιας Παιδείας που δεν θα είναι αποτέλεσμα μιμήσεως των ξένων. Αλλά θα είναι αποτέλεσμα μελετημένης προσαρμογής στις ιδιορρυθμίες της φυλής μας.
Υπάρχει λοιπόν, κάτι το βαθέως «καλόν» στο ελάττωμα της Διχόνοιας η οποία μας καταστρέφει Γι' αυτό θέλησα να αρχίσω τον Νέο Χρόνο με αυτό το χαρμόσυνο μήνυμα! Κακόν μεν η Διχόνοια. Αλλά είναι το ελάττωμα ενός μεγάλου εθνικού προτερήματος!
---
Εὔστοχον καὶ ὠφέλιμον!
Στὸ ἐπόμενο θὰ συσχετίσουμε τὴν ἰδέα τοῦ Ν.Α. Καλογερόπουλου μὲ ἄλλες ἀναφορὲς τῆς Ζακλὶν ντὲ Ρομιγύ, τοῦ Χρῆστου Καρούζου, τοῦ Δημητρίου Δημοπούλου καὶ τοῦ Σαράντου Καργάκου.
(Διάλογος τοῦ Γκαῖτε μὲ τοὺς μαθητές του:
«Δάσκαλε, τί νὰ διαβάσουμε γιὰ νὰ γίνουμε σοφοὶ ὅπως ἐσύ;»
«Τοὺς Ἕλληνες κλασσικούς.»
«Καὶ ὅταν τελειώσουμε τοὺς Ἕλληνες κλασσικοὺς τί νὰ διαβάσουμε;»
«Πάλι τοὺς Ἕλληνες κλασσικούς.»)
Ἐρευνώντας τὸ ἀρχεῖο μου, εὐρῆκα ἕνα παλαιό, θαυμάσιο ἄρθρο ἐθνικῆς αὐτογνωσίας. Θέμα ἡ Διχόνοια. Ἡ αἰώνια κατάρα τοῦ Γένους μας. Γιατί «ἐγκώμιον», ὅμως; Ἂς δοῦμε τὶ λέγουν γιὰ τὴν διχόνοια καὶ τὸν ἐμφύλιο πόλεμο, ὁ Ἀνδρέας Κάλβος, ἡ ἑλληνολάτρις Γαλλὶς ἀκαδημαϊκὸς Ζακλὶν ντὲ Ρομιγύ, ὁ διδάκτωρ τῆς φιλοσοφίας Ν.Α. Καλογερόπουλος, ὁ ἀρχαιολόγος καὶ ἀκαδημαϊκὸς Χρῆστος Καροῦζος, ὁ ἱστορικὸς καὶ ἐθνολόγος Δημήτριος Δημόπουλος καὶ ὁ ἱστορικὸς καὶ φιλόλογος Σαράντος Καργάκος.
Ἡ εἰκόνα ποὺ ἔπλασε ὁ Ἀνδρέας Κάλβος στέκει τρομακτικὴ στοὺς αἰώνες (Ὠδὴ Ἑβδόμη, «Τὸ Φάσμα»):
Μεγάλη, τρομερή,
μὲ᾿ τὰ πτερὰ ἁπλωμένα,
καθὼς ἀετὸς ἀκίνητος,
κρέμεται ῾ς τὸν ἀέρα
῾ψηλὰ ἡ Διχόνοια.
μὲ᾿ τὰ πτερὰ ἁπλωμένα,
καθὼς ἀετὸς ἀκίνητος,
κρέμεται ῾ς τὸν ἀέρα
῾ψηλὰ ἡ Διχόνοια.
Ἀλλὰ ἐὰν ὁ ποιητὴς συγκλονίζῃ τὴν ψυχή, χρέος τοῦ ἐπιστήμονος εἶναι ἡ λογικὴ ἀνάλυσις. Ὁ πρῶτος μπορεῖ νὰ ξυπνήσῃ τὴν βούλησι καὶ ὁ δεύτερος τὴν νόησι, ὥστε νὰ ἐπέλθῃ ἡ θεραπεία. Ἡ σκέψις τοῦ Ν.Α. Καλογερόπουλου εἶναι πρωτότυπη, καὶ ἡ ἐπιχειρηματολογία του στέρεα δομημένη. Προϋπόθεσις τῆς θεραπείας τῶν τραυμάτων καὶ τῆς προόδου εἶναι, μᾶς λέγει, ἡ αὐτογνωσία - ἐδῶ, ἡ ἐθνικὴ αὐτογνωσία. Γιατί λοιπὸν ἡ Διχόνοια; Ἡ Διχόνοια, εἶναι ὸ ἐλάττωμα ἑνὸς διχρονικοῦ ἐθνικοῦ προτερήματος! Παρακολουθῆστε τὸν ὀξυδερκὴ συλλογισμό. (Μὲ ὁρισμένες πολιτικῆς κρίσεις ἴσως δὲν θὰ συμφωνήσῃ ὁ ἀναγνώστης, ἀλλὰ δὲν εἶναι ἐκεῖ ἡ ούσία.)
(Ὁ Ν.Α. Καλογερόπουλος εἶναι οἰκονομολόγος καὶ διδάκτωρ τῆς φιλοσοφίας. Ἀρθρογραφεῖ χρόνια στὸ ποιοτικὸ περιοδικὸ «Πολιτικὰ Θέματα». Ἔχει συγγράψει τὴν τρίτομη «Διαμόρφωσι τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Πνεύματος» (οἱ δύο πρῶτοι τόμοι, ἐκδοθέντες ἀπὸ τὰ «Π.Θ.», εἶναι δυσεύρετοι), κ.ἄ. βιβλία, ὅπως: «Ἡ πολιτικὴ σημασία τοῦ βλακὸς», «Μακιαβέλλι», «Η προπαγάνδα, μέσον βιασμού τῶν λαῶν», «Ἡ δημοκρατία». Εἶναι ἀπὸ τοὺς λόγους ποὺ ἔχει κάνει ἐφαρμόσιμες προτάσεις γιὰ τὴν ἀναμόρφωσι τοῦ πολιτεύματος, μὲ πρότυπο τὴν ἐλβετικὴ ἄμεση δημοκρατία.)
Φυλετικά ιδιώματα
Διχονοίας ἐγκώμιον
(περιοδικὸν «Πολιτικὰ Θέματα», 12 Ἰαν. 1996)
Τοῦ Ν.Α. Καλογερόπουλου
Όταν ο Πρόεδρος Τζόνσον απέτρεψε την τουρκική πρόθεση εισβολής στην Κύπρο, ο Ινονού ερωτήθηκε πότε θα επαναλάβει την απόπειρα. «Όταν οι Έλληνες φαγωθούν μεταξύ τους» απήντησε με υπομονή, ως τέλειος γνώστης της περίεργης ψυχολογίας της φυλής. Μήπως δεν ήταν ο διχασμός μεταξύ Παλαιολόγων και Κατακουζηνών που έφερε τον Τούρκο στο έδαφος της Ευρώπης; Μήπως δεν ήταν ο διχασμός μεταξύ ενωτικών και ανθενωτικών με το Βατικανό που άφησε ανοιχτή την Κερκόπορτα; Μήπως δεν ήταν το μίσος μεταξύ Βενιζελικών και Αντιβενιζελικών που κατέστρεψε το προαιώνιον όνειρο του Έθνους μας; Μήπως...
Αλλά τί να πρωτοθυμηθούμε! Είμαστε ο μόνος λαός του οποίου η πρώτη σελίς της Ιστορίας αρχίζει με την λέξη «Μήνις». Ο Αχιλλεύς, πρώτος Έλλην, έβλεπε τα ελληνικά πλοία να καίγονται με χαρά. Από εκδίκηση διότι του έκλεψαν το κορίτσι! Έτσι άρχισε και έτσι συνεχίζεται η γραπτή μας Ιστορία. Για να περάσει από το «ουκ εά με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον», να φέρει τον Θεμιστοκλή στους Πέρσες και τον Αλκιβιάδη στην Σπάρτη. Για να φθάσει μέχρι την προθυμία παραδόσεως της βορείου Ελλάδος στους Σλάβους υπό τις ευλογίες ενός Φλωράκη, ενός Άρη Βελουχιώτη και ενός Μάρκου Βαφειάδη που, πολλοί, ακόμα τους θαυμάζουν!
Ας αναφέρω τώρα τα αντίθετα περιστατικά άλλων λαών. Όταν, μετά την Ουγγρική Επανάσταση, εμίλησα σε πρόσφυγα Ουγγαρέζα φίλη μου κατά του καθεστώτος στην χώρα της, αυτή με απότομο ύφος μου είπε να μη ξαναμιλήσω, στη Γενεύη, κατά της πατρίδος της. Σε κάποια συνάντηση με τον Διευθυντή Πρωτοκόλλου του Καντονίου της Γενεύης, την εποχή που στην Τουρκία οργίαζε η δικτατορία, τον ερώτησα: «Πώς εσείς που είσαστε τόσο ενεργοί κατά της Χούντας [σ.σ. της 21ης Απριλίου], σήμερα δεν λέτε τίποτε;». Και ο αγαθός φίλος μού απήντησε; «Είδες κανέναν Τούρκο να γυρίζει την Ευρώπη για να μας ξεσηκώσει;». Ήταν η εποχή που οι διάφοροι λεγόμενοι «προοδευτικοί» αλώνιζαν εκ του ασφαλούς τα καφενεία της Ευρώπης κάνοντας «αντίσταση». Δηλαδή, προτρέποντας τους Ευρωπαίους να μην έρχονται ως τουρίστες στην Ελλάδα (για να πεινάσουν οι βιοπαλαισταί) και να μη στέλνουν όπλα στον ελληνικό στρατό (για να είναι σίγουροι οι εισβολείς). Την στιγμή που επί 7 χρόνια ουδεμία «αντίσταση» προεβλήθη στην Ελλάδα, μέσα στην γενική απάθεια του λαού όπως την έβλεπα κάθε χρόνο που ερχόμουν τα καλοκαίρια. Και όταν, ώ του θαύματος, η μόνη αντίσταση προεβλήθη από τον Κωνσταντίνο (όχι βέβαια... Καραμανλή, διότι αυτός εσιτίζετο σιωπηρός και ήσυχος στο Παρίσι) κανείς δεν έτρεξε στους δρόμους προς βοήθεια για να διώξει την Χούντα! Μάλιστα, θα ήσαν όλοι διατεθειμένοι να βοηθήσουν την Χούντα, αρκεί να μην την διώξει ο Κωνσταντίνος!
Αλλά είναι πλέον γνωστό το θέμα και το θέαμα. Ο Έλλην, όταν δεν του αρέσει ο καπετάνιος σκέπτεται πώς θα βυθίσει το πλοίο. Εξ ου και η σκευωρία του αποκρυβέντος «φακέλλου της Κύπρου»! Αλλά τί πρέπει να πούμε γι' αυτό το κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα της φυλής; Όλοι το παραδέχονται αλλά και όλοι είναι πρόθυμοι να το υποθάλπουν. Όμως δεν έχουμε ακόμη δει καμίαν διδακτορική διατριβή κανενός «κοινωνιολόγου» να ασχολείται με αυτό το θέμα. Πού οφείλεται αυτό το μόνιμο και διαχρονικό φυλετικό φαινόμενο; Γιατί οι Έλληνες στην συνέχεια της Ιστορίας τους δεν μοιάζουν ως προς τα προτερήματα αλλά είναι τόσο πανομοιότυποι ως προς τα ελαττώματα; Γιατί οι Έλληνες ρέπουν προς την διχόνοια, τον φθόνο, το εμφύλιο μίσος και την αυτοκαταστροφή; Θα φθάσω τώρα να εξηγήσω τον τίτλο αυτού του άρθρου: διχονοίας εγκώμιον.
Στην αγγλική είναι γνωστή η έκφραση «he has the defects of his qualities». Δηλαδή, έχει τα ελαττώματα των προτερημάτων του. Και πράγματι, υπάρχει μία και μόνη εξήγηση σε αυτό το ιδίωμα της φυλής. Είναι το ελάττωμα ενός προτερήματος! Και παραμένει ελάττωμα διότι κανείς δεν έχει κάνει την ψυχική ερμηνεία του φαινομένου. Κανείς δεν έχει επιχειρήσει να φέρει αυτήν την υποσυνείδητη ροπή στο φως της συνειδήσεως. Και όπως ξέρουμε, στην ψυχανάλυση, είναι αυτή η διαδικασία που συνιστά την ίαση.
Η διχόνοια λοιπόν, αν είναι το άμεσο αίτιο της αυτοκαταστροφής, δεν είναι το μόνο. Το «κατεστράφημεν στην Μικρά Ασία από την διχόνοια» είναι μια τελείως επιφανειακή και επιπόλαιη ρήσις που δεν σημαίνει τίποτε. Στο βιβλίο μου «Η πολιτική σημασία του βλακός» δίνω την γνωσιολογική αιτιολόγηση των γνωστών (από τον Αριστοτέλη) «σοφισμάτων». Αναλύω τον μηχανισμό της ανθρώπινης διάνοιας που τα καθιστά τόσο συνήθη σε όλους μας. Ένα από αυτά, το έχω αποκαλέσει «το έσχατον ως μόνον» (βλ. σελ. 61). Είναι η τάσις της διάνοιας να θεωρεί το τελευταίον αίτιο μιας αλύσου αιτιωδών σχέσεων ως εάν ήταν το μοναδικό. Βέβαια, κανείς σοβαρός θεράπων της ιατρικής επιστήμης δεν θα πει ότι κάποιος απέθανε διότι «εσταμάτησε η καρδιά». Διότι ξέρει ότι όλοι θα τον ερωτήσουν «γιατί εσταμάτησε η καρδιά;» Έτσι και η Μικρασιατική καταστροφή κάθε άλλο παρά έχει ως αίτιο την διχόγοια. Διότι η διχόνοια είναι αποτέλεσμα πολλών άλλων ψυχικών αιτίων που προηγούνται. Αν αυτά δεν γίνουν γνωστά, ουδέποτε θα θεραπευθεί η διχόνοια ως ψυχικό νόσημα.
Θα πούμε λοιπόν ότι η διχόνοια δεν είναι επακόλουθο παρθενογενέσεως. Σαν ψυχικό συναίσθημα χρειάζεται ομοειδές αίτιο που την προκαλεί. Και αυτό είναι ο Φθόνος. Αλλά εάν πούμε ότι ο φθόνος είναι το μόνον έσχατον αίτιον πάλι εμπίπτουμε σε σόφισμα. Πρέπει να βρούμε τα αίτια που προηγούνται του Φθόνου μέχρι δυνατής εξαντλήσεως! Διότι, αν δεν τα βρούμε εμβαθύνοντας στην ψυχολογική ανάλυση, δεν πρόκειται να θεραπεύσουμε ούτε τον φθόνο, ούτε την διχόνοια. Ο φθόνος γεννάται όταν ο άνθρωπος αναλογίζεται: «γιατί αυτός και όχι εγώ!». Και ο αναλογισμός αυτός προϋποθέτει κάποιο άλλο, πρότερο, ψυχολογικό αίτιο. Και αυτό, ακριβώς, είναι το συναίσθημα μιας απροσδιόριστης και θολής «ανωτερότητος». Τούτο, στην Ψυχολογία καλείται «σύμπλεγμα κατωτερότητος» (inferiority complex) αλλά είναι σαφές ότι δεν δημιουργείται τέτοιο σύμπλεγμα εάν ο πάσχων δεν έχει το απροσδιόριστο συναίσθημα της Ανωτερότητος. Ο Descartes είπε ορθώτατα ότι δεν θα ξέραμε το «πεπερασμένο» εάν προηγουμένως, δεν είχαμε επίγνωση του «απείρου». Ας εμμείνουμε λοιπόν στο σόφισμα ότι το έσχατον αίτιον της διχόνοιας είναι το συναίσθημα της ανωτερότητος. Έστω και αν ξέρουμε ότι διαπράττουμε το σφάλμα του «εντοπισμού της προσοχής» που εξηγώ διά μακρών ως θεμελιώδη γνωσιολογική λειτουργία στο ανωτέρω βιβλίο μου. Παραλείπουμε τα αίτια που οδηγούν στο συναίσθημα της ανωτερότητος, δηλαδή τον Εγωισμό που ανάγεται στο Ένστικτο της Αυτοσυντηρήσεως και το οποίο, σε τελευταίαν ανάλυση, θα αναχθεί στο Μεταφυσικό Ένστικτο. Η στάσις είναι μεθοδολογική διότι είναι πολύ μακρά (και εκτός του παρόντος θέματος) η ανάλυσις που εξηγεί πώς το Ένστικτο της Αυτοσυντηρήσεως (θεμελιώδης νόμος της Φύσεως) καταλήγει ακόμα και σε πράξεις αυτοκαταστροφής.
Να λοιπόν η ερμηνεία του τίτλου «διχονοίας εγκώμιον». Η Διχόνοια, αποτέλεσμα του Φθόνου, που και αυτός είναι αποτέλεσμα του συναισθήματος Ανωτερότητος! Και να γιατί η Διχόνοια, έμφυτη τάση στον Έλληνα, είναι το «ελάττωμα ενός προτερήματος». Πώς τούτο είναι δυνατόν; Τούτο εδραιώνεται σε μιαν άλλη διαπίστωση που και αυτής η απαρχή οφείλεται στον διεισδυτικό νου του Αριστοτέλους. Δεν υπάρχει προτέρημα το οποίον, αν παραλείψουμε την Αρχή του Μηδέν Άγαν, δεν καταλήγει σε ελάττωμα. Η ανάγκη τροφής, στην εσχάτη συνέπεια, καταλήγει στην βουλιμία. Η ανάγκη έρωτος, στην ασέλγεια κ.ο.κ. Έτσι, το συναίσθημα Ανωτερότητος, ως μεγάλο προτέρημα, καταλήγει στον Φθόνο και από εκεί, στη Διχόνοια. Και αυτό το συναίσθημα της Ανωτερότητος, είναι το μεγάλο προτέρημα και, θα έλεγα, η ιδιορρυθμία της φυλής μας. Ενυπάρχει σε οποιονδήποτε, στον καλό και στον κακό, στον ευφυή και στον ηλίθιο, στον ικανό και στον ανίκανο. Και εδώ επέρχεται μία διαφοροποίησις ενεργειών. Στον ικανό και άξιο, αυτό το φοβερό «γιατί αυτός και όχι εγώ», αυτός ο Εγωισμός, αυτή η επίγνωση Ανωτερότητος, ως μεγάλο προτέρημα, οδηγεί σε πράξεις εξάρσεως και ηρωισμού.
Έτσι εξηγείται πώς οι Έλληνες που έφθασαν ρακένδυτοι και πειναλέοι «λαντζέρηδες» στην Αμερική έχουν, από την δεύτερη κι' όλας γενεά, γεμίσει τα Πανεπιστήμια με εξοχότητες της Επιστήμης. Έτσι εξηγείται πώς οι Έλληνες διέπρεψαν στην διάρκεια της ζωής του Έθνους στην Τέχνη, στο Εμπόριο, στην Ναυτιλία. Όμως στον ανίκανο, όταν αυτός (εξ αιτίας μιας ανεδαφικής Παιδείας) αντιμετωπίζει αδυναμία εκφράσεως της Ανωτερότητος που αισθάνεται απροσδιόριστα ότι έχει, οδηγεί στον φθόνο, στο μίσος και στην διχόνοια. Αυτός θέλει να φτάσει αλλά ξέρει ότι δεν μπορεί. Ο Φθόνος και συνεπώς η Διχόνοια είναι έκφραση επιγνώσεως της ήττας στον αγώνα για την ζωή. Ίσως, σε τελευταίαν ανάλυση, ο όλος μηχανισμός είναι αποτέλεσμα της ελαττωματικής Παιδείας. Και εδώ παρεμβάλλεται ως αίτιο της Διχόνοιας (από την άπειρη άλυσο των σχέσεων) ένας άλλος φυσικός νόμος. Είναι η πληθώρα των «κακών» και η έμφυτη ροπή προς το κακόν. Διότι το κακόν διέπει την Φύση. Ο Μακιαβέλλι έχει πει την μεγάλη Αλήθεια ότι «ο άνθρωπος γίνεται καλός μόνον όταν τον εξαναγκάσεις προς τούτο». Και ο «εξαναγκασμός» αυτός είναι θέμα Παιδείας, σχολικής, οικογενειακής και κοινωνικής. Διότι το καλόν και η ηθική, δεν είναι νόμος της Φύσεως. Πουθενά στην Φύση δεν βλέπουμε να κυριαρχεί το καλό και η ηθική όπως τα νοεί ο άνθρωπος. Η ηθική είναι μόνο νόμος της ανθρώπινης κοινωνίας. Μόνον αν φέρουμε στο φως της συνειδήσεως τις υποσυνείδητες φυσικές λειτουργίες, θα μπορέσουμε κάποτε να ξερριζώσουμε την Διχόνοια ως στοιχείο της Φυλής και την τάση της αυτοκαταστροφής ως μοίρα της Ιστορίας του Έθνους. Αλλά αυτό είναι θέμα μιας αναγκαίας βαθύτατης τομής στην Ανασυγκρότηση της Παιδείας. Μιας Παιδείας που δεν θα είναι αποτέλεσμα μιμήσεως των ξένων. Αλλά θα είναι αποτέλεσμα μελετημένης προσαρμογής στις ιδιορρυθμίες της φυλής μας.
Υπάρχει λοιπόν, κάτι το βαθέως «καλόν» στο ελάττωμα της Διχόνοιας η οποία μας καταστρέφει Γι' αυτό θέλησα να αρχίσω τον Νέο Χρόνο με αυτό το χαρμόσυνο μήνυμα! Κακόν μεν η Διχόνοια. Αλλά είναι το ελάττωμα ενός μεγάλου εθνικού προτερήματος!
---
Εὔστοχον καὶ ὠφέλιμον!
Στὸ ἐπόμενο θὰ συσχετίσουμε τὴν ἰδέα τοῦ Ν.Α. Καλογερόπουλου μὲ ἄλλες ἀναφορὲς τῆς Ζακλὶν ντὲ Ρομιγύ, τοῦ Χρῆστου Καρούζου, τοῦ Δημητρίου Δημοπούλου καὶ τοῦ Σαράντου Καργάκου.
3 σχόλια:
Πολύ καλό.
Συμφωνώ με τον προλαλήσαντα.
Πλήρες, έντιμο, συγκινητικό. Εύγε.
Δημοσίευση σχολίου