Ἔπεα πτερόεντα

Διαβάζω:

... Ὁ «ἀγὼν» εἶναι ἡ λέξη ποὺ ἐκφράζει περισσότερο τὸ χαρακτῆρα τοῦ Ἕλληνα, ὅπως ἡ λέξη «πειθαρχία» (disciplina), ἐκφράζει τὸ χαρακτῆρα τοῦ Ρωμαίου. Ὁ Ἑλβετὸς διανοητὴς Ι. Μπούρκχαρντ ὀνόμασε τὸν Ἕλληνα ἀγωνιζόμενο ἄνθρωπο («Der agonale Mensch»). Ὅλα στὴ ζωὴ τοῦ Ἕλληνα ἦταν ἀγώνας. Ἡ πολεμικὴ καὶ ἡ πολιτικὴ ἀναμέτρηση ἦταν ἀγών. Ἀγὼν καὶ ἡ ἀθλητικὴ ἀναμέτρηση, ἀγὼν καὶ ἡ μουσικὴ καὶ ποιητικὴ ἀναμέτρηση. Ἄρα, καὶ ἡ παράσταση τοῦ δράματος ἦταν ἀγών, δραματικὸς ἀγών. [1]

... Ὁ Κάρολος Μὰρξ κάπου σὲ κάποιο γραπτό του λέγει: «Τὸ κορύφωμα τῆς ἀκμῆς τῆς Ἑλλάδας στὸν ἐσωτερικὸ τομέα παρουσιάστηκε τὴν ἐποχὴ τοῦ Περικλῆ καὶ στὸν ἐξωτερικὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀλεξάνδρου.» (Ἅπαντα, τόμ. Α', σ. 194). (Ἀξίζει νὰ τὸ προσέξουν αὐτὸ κάποιοι νεόφυτοι «μαρξιστὲς» ποὺ δὲν θεωροῦν τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀλεξάνδρου ὡς ἐποχὴ τῆς Ἑλλάδος.) [2]

... Οἱ ἀρχαῖοι πίστευαν ὅτι ὁ ποιητὴς πετᾶ μὲ τὰ φτερὰ τῆς φαντασίας. Αὐτὸς ποὺ δὲν χρησιμοποιεῖ τὰ «φτερὰ» τοῦ ἔμμετρου λόγου, περπατεῖ μὲ τὰ πόδια τῆς λογικῆς. Βαδίζει πεζός. Γι᾿ αὐτὸ ὀνόμασαν τοῦτο τὸν λόγο πεζό. Δὲν χρησιμοποιεῖ ἔπεα πτερόεντα (=φτερωτὰ λόγια). [3]

[Συνεχίζεται.]

Σημειώσεις:
[1] Σαράντος Ι. Καργάκος, «Ἱστορία τῶν Ἀρχαίων Ἀθηνῶν», ἐκδ. Gutenberg, 2004, τόμος Β', σελ. 232. Βλέπε ἐπίσης, διὰ τὴν Ἑλληνικὴν ἄμιλλαν, σχετικὸ δημοσίευμά μου. Ἐπίσης, διὰ τὸ ἔργον τοῦ Σ. Καργάκου. Διὰ τὸν ἀγῶνα, τὸ θαυμάσιο ἀφιέρωμα τῶν «7 Ἡμερῶν» τῆς «Καθημερινῆς»: «ΑΓΩΝ: Τὸ πνεῦμα τῆς ἅμιλλας στοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες», 27-6-2004. Ἐπίσης, τὸ ἄρθρον τοῦ Δ. Κομητούδη («Τὸ Βῆμα», 13-8-2000).

[2] ὄ.π., τ. Β', σελ. 260. Καὶ ἐπ᾿ αὐτοῦ, μὲ τὸ γνωστὸ του ὕφος τῆς ὑπερβολῆς, ὁ μέγας Περικλῆς Γιαννόπουλος. Περὶ τοῦ Μάρξ, σημειωτέον ὅτι ἡ διδακτορικὴ διατριβὴ τοῦ ἀνδρὸς ἦτο ἡ «Διαφορὰ τῆς Δημοκρίτειας καὶ Ἐπικούρειας Φυσικῆς Φιλοσοφίας». Ὁ Παναγιώτης Κονδύλης ἔχει γράψει σχετικῶς τὴν μελέτην «Ὁ Μὰρξ καὶ ἡ ἀρχαία Ἑλλάδα» (1984).

[3] ὄ.π., τ. Β', σελ. 202. Ἴσως ὁλίγον ἐλεύθερη ἡ ἐρμηνεία τοῦ Σ. Καργάκου ἐδῶ, καὶ ὄχι ἡ ἀρχικὴ ἔννοια τῆς ὁμηρικῆς φράσεως «ἔπεα πτερόεντα» (ἡ ὁποία σημαίνει ὅτι τὰ λόγια, ἄμα φύγουν ἀπὸ τὸ στόμα, πετοῦν καὶ χάνονται), καθὼς ἡ διαφορὰ εἶναι μᾶλλον μεταξὺ προφορικοῦ καὶ γραπτοῦ λόγου· ἀλλά, βεβαίως, τὰ ἔπη ἀπαγγέλλονταν (καὶ γενικῶς ἡ ποίησις), καὶ τὸ φανταστικὸ ἀνῆκε στὴν ποίησι (δὲν ὑπάρχει μυθιστόρημα πρὶν τὰ ἑλληνιστικὰ χρόνια) (οὔτε νεωτερικὴ ἀτομικότης, ἄλλωστε (Βλ. καὶ Στέλιος Ράμφος, «Σαπφὼ καὶ Ἐλύτης»)), ὁπότε καταλήγουμε σὲ αὐτὸ τὸ νόημα. (Πότε ἀκριβῶς ἐμφανίστηκε καὶ καθιερώθηκε ὁ ὅρος «πεζὸς λόγος», ἀλήθεια; )

[4] Τὸ νόμισμα τῆς φωτογραφίας: Ἀργυρὸ τετράδραχμον τῆς Πεπαρήθου νήσου (σημερινὴ Σκόπελος), περ. 500-480 π.Χ., ὀπισθία ὅψις. Κατὰ μία ἐρμηνεία, ὁ θεὸς Ἀγών. (Ἐμπρόσθια ὄψις: βότρυς) Τὸ συγκεκριμένο νόμισμα εὐρίσκεται στὸ Βρετανικὸ Μουσεῖο. Ἡ φωτογραφία ἀπὸ τὸ καλαίσθητο βιβλίο «Τὸ Αἰγαῖον τῶν νομισμάτων», ἔκδοσις Νομισματικοῦ Μουσείου Ἀθηνῶν, 1999.