Μεσημέρι ἀπὸ νύχτα...

   Ξεφυλλίζω τὶς σελίδες τῆς Ἱστορίας. Βλέπω τὸ Χρέος. Στέκομαι ἀπέναντι στὴν Θυσία. Πῶς εἶναι δυνατὸν ὁ μικρὸς ἄνθρωπος νὰ ἀνέβῃ στὸν στύλο νὰ κατεβάσῃ τὸ σύμβολο τοῦ κτήνους, ἀντικρύζοντας μὲ ἕνα εἰρωνικὸ μειδίαμα κι ἕνα τσιγάρο στὰ χείλη τὶς κάνες τῶν ὅπλων; Νὰ σταθῇ ἀκλόνητος ἐπάνω στὴν Πύλη τοῦ Ἁγίου Ρωμανοῦ, γνωρίζοντας ὅτι οἱ Μῆδοι θὰ διαβοῦνε; Τί εἶναι ὁ Ἥρωας; Τί εἶναι ἡ Θυσία;

   Στιγμὲς ποὺ ὁ ἄνθρωπος ἔρχεται ἀντίκρυ στὸ τέλος· μόνος, κατάμονος στὸ σύμπαν· «μεσημέρι ἀπὸ νύχτα»· κι ἐκεῖ, ἐκεῖνος, «ὁ τελευταῖος Ἕλληνας». Δὲν υπάρχει πιὰ τίποτε, οὔτε χῶρος οὔτε χρόνος· ἀντίκρυ στὸ τέλος, στὸ τίποτε.

   Στὸ τίποτε; Ἢ στὸ πᾶν. Ἐκείνες τὶς μοναδικὲς ὦρες, ποὺ ἡ ζωὴ ὅλη συμπυκνώνεται σὲ μία στιγμή· ποὺ ἡ στιγμὴ αὐτὴ περιέχει τὸ πᾶν· κρίνει τὸ πᾶν. Ὁ μικρὸς ἄνθρωπος συνθλίβεται καὶ ὁ Ἥρως γεννιέται μὲ μιὰ Μεγάλη Ἔκρηξι ποὺ δημιουργεῖ τὴν Ἱστορία.

   Οἱ φυσικοὶ μιλοῦν γιὰ τὴν «μοναδικότητα» («singularity») τῆς μελανῆς καὶ τῆς λευκῆς ὀπῆς, ὅπου καταρρέουν οἱ φυσικοί νόμοι, ὁ τόπος καὶ χρόνος· τὴν Μεγάλη Ἔκρηξι καὶ τὴν Μεγάλη Σύνθλιψι («Big Bang» καὶ «Big Crunch»). Κοιτάζω τὴν Θυσία. Σκέπτομαι ὅτι βρίσκομαι ἀπέναντι σὲ μιὰ «μοναδικότητα» τῆς Ἱστορίας.

   Τὰ γράμματα τῶν σελίδων τοῦ βιβλίου ξεθωριάζουν· καὶ μέσα ἀπὸ τὴν θαμπάδα τους σχηματίζονται καὶ προβάλλουν οἱ γραμμὲς ἀπὸ τὶς πολεμίστρες τῶν ἀρχαίων τειχῶν τῆς θεοφρούρητης Βασιλεύουσας. Τὰ λάβαρα μὲ τὸν Δικέφαλο ἀνεμίζουν· κι ἐκεῖ ψηλὰ στὰ τείχη, Ἐκεῖνος. Ὁ ἥλιος ἀστράφτει ἐπάνω του, σχεδὸν μὲ τυφλώνει. Τὸ βλέμμα μου χαμηλώνει, κάτω, πέρα ἀπὸ τὰ τείχη· περνᾶ τὴν τάφρο, ἁπλώνεται στὴν πεδιάδα· κι ἐκεῖ χάνεται μὲ τρὸμο στὴν μαύρη ἄβυσσο· στὴν κόλασι, ὡς τὰ πέρατα τῶν ὁριζόντων, ὅπου κοχλάζει το χᾶος, τὰ ἀλαλάζοντα, ἀσεβῆ στίφη τῶν ἀπίστων.

   Συνέρχομαι ἀπὸ τὸν ἴλιγγο καὶ τὴν ναυτία καὶ ξανακοιτάζω τὰ γράμματα τῶν σελίδων. Ξεφυλλίζω ξανὰ τὴν Ἱστορία. Προσπαθῶ νὰ καταλάβω, νὰ νιώσω. Τί σημαίνουν οἱ Αἰῶνες ποὺ συναντήθηκαν ἐκεῖ; Τὶ σημαίνουν γιὰ τὸ Γένος μου; Ἀπὸ ποῦ ἐρχόμαστε καὶ ποῦ πᾶμε;

   Στοχάζομαι τὴν Ἱστορία τοῦ Γένους μου. Συνειδητοποιῶ ὅτι ἡ Ἱστορία ἔχει, ὅπως ἀκριβῶς καὶ ἡ ἀστροφυσική, «μοναδικότητες». Λευκὲς καὶ μελανὲς ὀπές. Ἢ ἀκόμη, Μεγάλη Ἔκρηξι καὶ Μεγάλη Σύνθλιψι. Ὅπου ὁ ἱστορικὸς χωροχρόνος καταρρέει.


   Σκεφθεῖτε, ἐκεῖ ἐπάνω στὴν Πύλη τοῦ Ἁγίου Ρωμανοῦ. Ἡ ὑπερχιλιετὴς αὐτοκρατορία, τὸ θεοφρούρητο βασίλειο, ὁ ἰλιγγιώδης πολιτισμός. Καὶ ὅλα φθάνουν στὸ τέλος. Ἐκείνη ἡ στιγμή, ἔχετε ὅμως σκεφθεῖ τί σημαίνει; Προσέξτε. Ἔχετε σκεφθεῖ ὅτι αὐτὸ τὸ τέλος, μόνο του, στὸ ζῦγι τῆς Ἱστορίας βαραίνει ὅσο τὰ χίλια χρόνια τὰ ὑπέρλαμπρα καὶ οἱ ἀπέραντες ἐκτάσεις καὶ ὁ πολιτισμός ὁ ἰλιγγιώδης; Ἔχετε σκεφθεῖ ὅτι ἐκείνη ἡ στιγμὴ μόνη της δικαιώνει ὁλόκληρο τὸ παρελθόν; Ὁλόκληρο τὸ παρελθόν, τὰ βασίλεια, οἱ στρατοὶ καὶ τὰ μνημεῖα ἀφ᾿ ἑνός, καὶ ὁ κατάμονος Παλαιολόγος στὰ τείχη ἀφ᾿ ἐτέρου. Σκεφθεῖτε. Ἡ Ἱστορία νὰ συμπυκνώνεται σὲ μία στιγμή, σὲ ἕνα σημεῖο. Ἀλήθεια, τί θὰ ἦταν τὸ περίλαμπρο Βυζάντιο χωρὶς τὸν Παλαιολόγο; Τὸ τέλος ὑπῆρξε ἀποτέλεσμα, ἔκφρασις τοῦ μεγαλείου τοῦ παρελθόντος, τοῦ Χρέους ποὺ αὐτὴ ἡ Ἱστορία ἐπέβαλε, ἀλλὰ καὶ τὸ τέλος αὐτὸ ἀπὸ τὴν μεριά του δικαίωσε, καθαγίασε, ἀνύψωσε στὴν σφαῖρα τοῦ Θρύλου και τῶν ἀθανάτων Ἰδεῶν τὸ παρελθόν ὁλόκληρο.

   Νιώθω ὄχι ἁπλῶς ὅτι ἡ στιγμὴ αὐτὴ εἶναι τὸ ἀποκορύφωμα, τὸ μέγιστο ἢ ἐλάχιστο ἀκρότατο τῆς πορείας τόσων αἰώνων· νιώθω ὅτι ἡ στιγμή αὐτὴ περιέχει ὁλόκληρη τὴν πορεία αὐτὴν τῶν αἰώνων ἐντός της. Οἱ Αἰῶνες συμπυκνώνονται· ἡ στιγμὴ ταυτίζεται μὲ τὴν Αἰωνιότητα καὶ ὁ Κωνσταντῖνος Δραγάσης Παλαιολόγος, ὁ Βασιλέας, ὁ Στρατιώτης, ταυτίζεται μὲ τὴν αἰώνια Ψυχὴ τοῦ Γένους, ἐκεῖ, ἐπάνω στὴν Πύλη τοῦ Ἁγίου Ρωμανοῦ, ὁ Μαρμαρωμένος Βασιληᾶς μας.

   Ναί, ἔχω τὴν αἴσθησι ὅτι ὁ Παλαιολόγος εἶναι ἱστορικὴ μοναδικότητα, ἡ Μεγάλη Σύνθλιψις, τρόπόν τινα, τοῦ σύμπαντος Ἑλλάς. Ἡ Θυσία στὴν καθαρότερη ἔκφρασί της, ὅπως καὶ μὲ τὸν Λεωνίδα τῆς Σπάρτης· μόνον ποὺ τώρα τὸ τέλος εἶναι ἀπόλυτο καὶ ὁλοκληρωτικό. Τὸ Γένος ὁλόκληρο τελειώνει.

   Ἴσως ἡ σημαντικότερη στιγμή τῆς Ἱστορίας τοῦ Γένους μας. Ἀπέναντι, θὰ βάλω ἄλλη μία στιγμὴ μόνον. Τὸν Ἀλέξανδρο τὸν Μέγα.

   Δὲν ἔχετε τὴν αἴσθησι ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος εἶναι ὁ ἀντίστροφος Παλαιολόγος; Ὁ Ἁλέξανδρος εἶναι ἡ Μεγάλη Ἔκρηξις τοῦ Ἑλληνισμοῦ. (Ἴδιο ἱστορικὸ βάρος, ἀλλὰ ἀντιθέτου φορᾶς.)

   Ναί, εἶναι σαφές. Ὁ Ἀλέξανδρος καὶ ὁ Παλαιολόγος. Ἡ Μεγάλη Ἔκρηξις καὶ ἡ Μεγάλη Σύνθλιψις τοῦ σύμπαντος Ἑλλάς.


   Ἀλλά, προσοχή.

   Οἱ μοναδικότητες εἶναι διπλῆς κατευθύνσεως, ἀναλόγως τοῦ ἀπὸ ποιὰ πλευρὰ κοιτοῦμε. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ τῆς συνθλίψεως εἶναι ἡ ἔκρηξις, καὶ ἀντιστρόφως.

   Σκεφθεῖτε. Ὄχι μόνον ὁλόκληρο τὸ παρελθόν, τὰ χίλια χρόνια τῆς Ρωμανίας συμπυκνώνονται καὶ δικαιώνονται σὲ αὐτὴν τὴν μοναδικὴ στιγμή στὴν Πύλη τοῦ Ἀγίου Ρωμανοῦ, ἀλλὰ καὶ τὸ μέλλον. Ἐκεῖ, τότε, ὁ Κωνσταντῖνος Δραγάσης Παλαιολόγος σηκώνει τὸ βάρος ὁλοκλήρου τοῦ Μεσαιωνικοῦ Ἑλληνισμοῦ, οἱ αἱῶνες συνθλίβονται μαζὶ μὲ τὸν ἥρωα, καὶ ἡ μεγάλη θυσία γεννᾷ τοὺς αἰῶνες τοῦ μέλλοντος. Ὁ Κωνσταντῖνος Δραγάσης πεθαίνει καὶ ὁ Μαρμαρωμένος Βασιληᾶς γεννιέται.

 
Ἡ Λιζέτα Καλημέρη τραγουδᾷ γιὰ τὸν μαρμαρωμένο βασιληά (μουσική: Ἀπ. Καλδάρας· στίχοι: Πυθαγόρας· «Κυριακάτικο τραπέζι», 14-1-2007)

   Ὁ Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνας ἀντίστροφος Ἀλέξανδρος. Ὁ Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος εἶναι ὁ Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας! Εἶναι ὁ Κολοκοτρώνης! Ἡ Μεγάλη Σύνθλιψις εἶναι ἡ Μεγάλη Ἔκρηξις! Ὁ Παλαιολόγος ἔπεται, ἀλλὰ καὶ προηγεῖται ἱστορικῶς τοῦ Ἀλεξάνδρου!

   Τώρα μποροῦμε νὰ καταλάβουμε τὸ νόημα τῆς Ἑλληνικῆς Ἰστορίας· τὸν Ἀλέξανδρο, τὸν Παλαιολόγο. Οἱ δύο αὐτὲς μοναδικότητες, ἀντίρροπες ἀλλὰ ἰσόβαρες, ἡ μία ἐπομένη καὶ προηγουμένη τῆς ἄλλης, αἴτιο καὶ ἀποτέλεσμα συγχρόνως ἡ μία τῆς ἄλλης, ξανὰ καὶ ξανὰ ἔως τὴν αἰωνιότητα, φανερώνουν τὴν Ἑλλάδα, πίπτουσα καὶ ἀναγεννώμενη, ὡς αἰώνιο, παλλόμενο καὶ ζωντανὸ Σύμπαν.


   Κωνσταντῖνε συστρατιώτη καὶ παντοτινὲ Βασιλέα μας, τελευταῖε Ἕλληνα τοῦ Μεσαιωνικοῦ καὶ πρῶτε πατέρα τοῦ Νεωτέρου Ἑλληνισμοῦ, τιμοῦμε τὴν Μνήμη σου. Καὶ σὲ περιμένουμε.

 

Ἀνδρείας Ἦθος - Ὁ ἀθάνατος Αὐτοκράτωρ

   Λέγει ὁ Κολοκοτρώνης στὸν Στρατηγὸ Hamilton: «Ἐμεῖς, καπετὰν Ἄμιλτον, δὲν ἐκάμαμε ποτὲ συμβιβασμὸ μὲ τοὺς Τούρκους. Ἄλλους ἔκοψαν, ἄλλους σκλάβωσαν μὲ τὸ σπαθί, καὶ ἄλλοι, καθὼς ἐμεῖς, ζήσαμε ἐλεύθεροι ἀπὸ γενεὰ σὲ γενεά. Ὁ βασιλιάς μας ἐσκοτώθη, δὲν ἔκαμε καμμιὰ συνθήκη μὲ τοὺς Τούρκους. Ἡ φρουρά του εἶχε παντοτεινὸ πόλεμο μὲ τοὺς Τούρκους καὶ δύο φρούρια ἦσαν ἀνυπόταχτα. Ἡ φρουρά του εἶναι οἱ κλέφτες καὶ τὰ φρούρια ἡ Μάνη, τὸ Σούλι καὶ τὰ βουνά.»

   Στὸ ζωντανό καὶ παλλόμενο, αἰώνιο Σύμπαν Ἑλλάς, ὁ Παλαιολόγος εἶναι ὁ Ἀλέξανδρος, εἶναι ὁ Κολοκοτρώνης.

+++
ΣΩΠΑΣΕ ΚΥΡΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΙ ΜΗΝ ΠΟΛΥΔΑΚΡΥΖΕΙΣ
ΠΑΛΙ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ, ΜΕ ΚΑΙΡΟΥΣ, ΠΑΛΙ ΔΙΚΑ ΣΟΥ ΘΑ 'ΝΑΙ
+++

Διαβάστε γιὰ τὴν Ἅλωσι τῆς Πόλεως καὶ τὸν Κωνσταντῖνο Παλαιολόγο:
+ Θρῆνοι τῆς Ἀλώσεως (29 Μαΐου 1453) (Ἀπὸ τὶς ἱστοσελίδες τοῦ Νεκτάριου Μαμαλούγκου.)
+ Ὁ λόγος τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου πρὸς τοὺς συμπολεμιστές του, τὴν παραμονὴ τῆς ἁλώσεως (Γεωργίου Σφραντζῆ, Χρονικόν)
+ Tὸ βιβλίο τοῦ Φώτη Κόντογλου, «Τὸ Πάρσιμο τῆς Πόλης» (ἐκδ. Ακρίτας, 2003)