Νύχτα γιομάτη θαύματα

   Τὶ κρῖμα ποὺ δὲν ἔχουμε πιὰ χριστουγεννιάτικες φάτνες στὴν πόλι μας.

   Ἀποκτήσαμε τέχνες καὶ ἐπιστῆμες, πολυκαταστήματα καὶ χρηματιστήρια, ἀκριβὰ δῶρα καὶ ἑορταστικὲς λιχουδιὲς καὶ λαμπερὰ φῶτα καὶ στολίδια καὶ κατακόκκινους τροφαντοὺς ἁγιοβασίληδες -τώρα φτωχαίνουν, ξεθωριάζουν κι αὐτά-, κι ὅμως, ἡ παγωνιὰ μᾶς κυκλώνει ὁλοένα... τὸ βαθὺ σκοτάδι, ἡ ἄκαρδη νύχτα... ἡ νύχτα γυμνώνει τὰ λαμπερὰ στολίδια, ξεραίνει τὶς γευστικὲς λιχουδιές... κυκλώνει τὴν ψυχή, πυκνώνει... μέχρι καὶ ὁ φόβος καὶ ἡ ἀγωνία νὰ παγώσῃ... καὶ τότε, ὅταν ὅλα πιὰ τὰ σκεπάσῃ τὸ παγερὸ σκοτάδι, κάτω κι ἀπ᾿ αὐτό, μιὰ ἄλλη, βαθύτερη, ξεχασμένη νύχτα... μιὰ ἄλλη νύχτα, νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια.

   Βαθὺ σκοτάδι, παγωνιά.

   Καὶ στ᾿ αὐτιὰ τῶν βοσκῶν ἀγγελικὲς ψαλμωδίες.

   Κι ὁ μικρὸς Χριστούλης στὴν ἀγκαλιὰ τῆς Παναγίας, στὴν φάτνη τῶν ἀλόγων.

   Τὶ κρῖμα ποὺ δὲν ἔχουμε πιὰ χριστουγεννιάτικες φάτνες στὴν πόλι μας.

   Μεγαλώνουμε, μαθαίνουμε, πλουτίζουμε κι «ἐκσυγχρονιζόμεθα»· καὶ νοσταλγοῦμε τὴν χαμένη ζεστασιὰ τῆς φάτνης.

   Καλὰ Χριστούγεννα!

Φάτνη Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους, Κρύα Ἰτεῶν Πατρῶν
(Χριστούγεννα 2011)

Φάτνη Διάβας Καλαμπάκας
(Χριστούγεννα 2011)

* * *

Ἐπιστολὴ τοῦ Δημήτρη Λιαντίνη σὲ φίλο του τὰ Χριστούγεννα τοῦ 1970, ἀπὸ τὸ Μόναχο ὅπου ἐσπούδαζε.

       Μόναχο, 25-12-1970

  Χριστούγεννα καὶ τοῦτα. Ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς κατάδικους, ὅσοι δὲν εἶναι δυὸ-δυὸ στὸ κελλί, καὶ τοὺς μοναχούς, κείνους ποὺ δὲν ζοῦν σὲ κοινόβια, ἀλλὰ σὲ σκῆτες, καὶ τοὺς λιγοστούς, πού ᾿χουνε τὴ δική μου τρέλλα, δὲν θὰ τὰ πέρασε ἄλλος ὅπως ἐγώ. Οὔτε μιὰ καλημέρα, οὔτε μιὰ εὐχή, οὔτε ἑνὸς ἀνθρώπου μάτι καὶ γέλιο. Ἔχω ἕνα χοντρὸ κερὶ στὸ κηροπήγιο καὶ μέρα νύχτα καίει. Τράβηξα τὶς κουρτίνες νὰ κλείσω τὸ φῶς γιὰ νὰ μὴν βλέπουν τὰ μάτια καὶ κιοτέψει ἡ ψυχὴ κι ὅλη τὴ μέρα τραμπαλίζομαι στὴν καρέκλα μου, σκεπάζομαι ἀπὸ γαλάζιους καπνοὺς καὶ κολυμπάω στὸν ποταμὸ τῆς ἀμίλητης ὕπαρξής μου. Μόνο τ᾿ αὐτιὰ ἄφησα ἀσφάλιστα -σὰν τὸν Ὀδυσσέα- γιὰ νὰ φτάνει ὣς τὴ σπηλιά μου ὁ γιορτερὸς θόρυβος ἀπὸ τὸ μακρυνὸ βάθος τῆς πολιτείας. Κι ἔρχοναι φευγαλέα μπροστά μου εἰκόνες ἀπὸ τὰ πλούσια Γόμμορα καὶ τὴν ἀκόλαστη Πομπηία, γιὰ νὰ μοῦ θυμίζουν τὸν ξεπεσμένο ἄνθρωπο, ποὺ ὅμως δὲν ἐπιτρέπεται νὰ τοῦ φορτώσουμε τὴν ἐνοχή. Μόνο τὸ μεσημέρι κουμπώθηκα ὣς τὸ λαιμὸ καὶ τράβηξα μιὰ βόλτα στὸν μεγάλο κῆπο τῆς πόλης. Περπάτησα ὥρα πολλὴ ἀπάνου στὰ χιόνια, ἀγνάντεψα τὸ ποταμάκι, τὶς πάπιες, τὰ περιστεράκια ποὺ κρυώνανε καὶ μαλάκωσε λίγο ἡ ψυχὴ καὶ τὸ παράπονο. Χιόνι... παγωνιά, πλοῦτος ποὺ σὲ χτυπάει στὰ μάτια. Ὕστερα ξαναγύρισα στηλώθηκα, σὰν φάντασμα, πάλι μπροστὰ στὴ λαμπάδα καὶ κυλᾶνε οἱ ὧρες, κι ὅλας ἕντεκα, ἀπάνου στὸ καλτιρίμι τῆς διαμαρτυρίας, ποὺ δὲν θὰ ζητήσει ἀνταμοιβή. Παρ᾿ ὅλα τοῦτα δὲν θὰ πρέπει νὰ λησμονήσω νὰ σοῦ πῶ ὅτι εἶμαι καὶ κομμάτι χαρούμενος. Κάτι κατάλαβα ἀπὸ τὸ θᾶμα τῆς Ἅγιας νύχτας.

  Ἵσως περισσότερα ἀπ᾿ ὅσα πιστεύω.

       Δικός σου
       Δημήτρης

* * *

Αὐτὴ εἶναι νύχτα θαυμάτων

Τοῦ Ἠλία Μπαζίνα
«Φίλαθλος», 24 Δεκ. 2006

Το ρίγος της προσμονής εκείνων που θα έλθουν

   Υπάρχει, τελικά, ένα Χριστουγεννιάτικο Θαύμα! Όλοι το βλέπουν. Όλοι το νοιώθουν. Κανένας δεν μπορεί να το εξηγήση. Έχει να κάνει με πολλά πράγματα μαζί. Το τρυφερό, θαμπό, βορεινό φως της μέρας, που πεθαίνει πρόωρα, για να σύρη πίσω της μια μεγάλη, θριαμβική, ολόφωτη νύχτα, ακόμα πιο τρυφερή. Μια νύχτα γεμάτη προσμονές άγνωστης χαράς, γεμάτη νάνους, μάγους και καλικάτζαρους που δεν φοβίζουν αλλά χαμογελάνε, γιατί αυτή είναι νύχτα θαυμάτων. Από όλα το πιο μεγάλο είναι η ανάσταση του παιδιού μέσα μας. Του παιδιού που πήγαινε να κοιμηθή την παραμονή, ακούγοντας ακόμα τους μεγάλους να μιλάνε και να τραγουδάνε και προσπαθώντας να μην αφήση τα βλέφαρά του να βαρύνουν για να μη χάση το μεσονύχτιο θαύμα. Και πάντα το έχανε αλλά τι σημασία είχε αφού το θαύμα είχε συντελεσθή. Και το παιδί ξυπνούσε στα καθαρά, δροσερά του σεντόνια και σκιρτούσε καθώς του 'ρχόταν η ανάμνηση ότι ξημέρωνε μεγάλη γιορτή! Με το άρωμα από τα φρέσκα κουλουράκια στα ρουθούνια του, το προνομιούχο νέο πλάσμα βίωνε την αθανασία, τη μόνη που υπάρχει. Μνήμες από έναν κόσμο υπέροχης άγνοιας, ΠΡΙΝ από το προπατορικό αμάρτημα. Όταν τα πάντα είναι ζωή, το αντίθετό της δεν υπάρχει. Και η μόνη αλήθεια είναι το ρίγος της προσμονής εκείνων που θα έλθουν, το προμάντεμα του έρωτα, η προετοιμασία για το υπέροχο ταξίδι, την εξερεύνηση του κόσμου με τα μυστικά και τις ομορφιές και τους κινδύνους του. Κινδύνους που δεν φοβερίζουν, απλά ξεσηκώνουν.

   Είναι κρίμα ότι το παιδί αυτό δεν γίνεται να επιζήση όταν πεθάνη ο άνθρωπος που το κρατούσε κρυμμένο, ζεστό και ασφαλές, στον κόρφο της ψυχής του. Θα του άξιζε να έχη άλλη, καλύτερη μοίρα. Ίσως είναι το μόνο κομμάτι μας που θα άξιζε να ζήση αιώνια. Και αυτή η ανάγκη και η αναζήτηση και η νοσταλγία, η αφόρητη του αιώνιου παιδιού είναι που ξαναφουντώνει μέσα μας τα Χριστούγεννα. Είναι μια μικρή ανάσταση, μια αναγέννηση προσωρινή πραγμάτων πολύτιμων και στην ουσία χαμένων. Είναι ρηχή και στείρα η θεώρηση ότι τα πάντα γύρω από τα Χριστούγεννα είναι ένα σκηνικό, με μοναδικό στόχο το τζίρο. Είναι σίγουρα και αυτό. Δεν θα κατάφερναν όμως τίποτα όλοι αυτοί, που ΝΟΜΙΖΟΥΝ ότι μας πιάνουν κορόιδα, αν εμείς οι ίδιοι δεν θέλαμε την κοροϊδία. Εν γνώσει μας.

   Το ξέρουμε ότι η «Άγια Νύχτα» είναι ένα ζαχαρωτό, χαζοχαρούμενο τραγουδάκι. Το ξέρουμε πως υπάρχουν κι εκείνοι που υποφέρουν. Τα Χριστούγεννα επιτρέπεται να παραβλέπουμε, γιατί τα Χριστούγεννα είναι ο γυρισμός μας -ημών των βροτών- στην αγνότητα και στην αθανασία. Τόσο πρόσκαιρη επιστροφή! Την δικαιούμαστε μια φορά το χρόνο. Δεν μας κάνει χειρότερους ανθρώπους. Ίσως μας κάνει και καλύτερους, ΑΝ καταφέρουμε να την προεκτείνουμε στην υπόλοιπη ζωή μας σαν χρέος ευτυχίας. Η ευδαιμονία πρέπει να γεννάη ευδαιμονία. Το τερατώδες είναι το ότι συχνά αυτό δεν συμβαίνει, όχι το ότι επιτρέπεται και λίγη ευδαιμονία σε μια ζωή έτσι κι αλλοιώς λίγη. Και η «Άγια Νύχτα», η σαχλούτσικη, είναι τελικά ένα πανέμορφο τραγουδάκι, που τραγουδήθηκε περισσότερο από κάθε άλλο στον κόσμο. Μη θεοποιούμε το «σωστό» και το «σημαντικό» ΤΟΣΟ ώστε να καταντήσει εργαλείο ΚΑΚΙΑΣ. Μια ζωή χωρίς το επουσιώδες και το παραμυθένιο είναι μια παγίδα γεμάτη εγωισμούς, μοχθηρίες, θέσφατα, ΠΡΕΠΕΙ, τύψεις. Άρνηση ΧΑΡΑΣ.

   Μη μιλάμε λοιπόν για «ευδαιμονισμό» και παραισθήσεις και ψεύτικες επιστροφές στο τίποτα! Υπάρχει ένα κομμάτι των εορτών, που σίγουρα είναι ψεύτικο. Μεγάλο, πολύ μεγάλο κομμάτι! Υπάρχει και το κομμάτι το πραγματικό. ΟΛΟΙ το έχουμε νοιώσει. Γιατί το αρνούμαστε; Αφού υπάρχει, ας το αφήσουμε να κάνει το νηπενθές, παυσίπονο έργο του. Δεν είναι αρετή το να του κλείσουμε την ψυχή μας. Ίσως είναι και κακία. Και για την κακία υπάρχει ΤΟΣΟΣ χρόνος, μα τόσος χρόνος, Θεέ μου! «Αρκετόν τη ημέρα η κακία αυτής». Αρκετόν τω έτει η κακία αυτού. Αρκετόν τω βίω η κακία αυτού...

Χαρά στο νταηλίκι

   Αν το θέμα μας είναι «να μην παρασυρθούμε» στον ψεύτικο κόσμο των παραισθήσεων, είναι ΤΟΣΟ ΕΥΚΟΛΟ! Ίχνος μαγκιάς δικής μας δεν χρειάζεται. ΟΛΑ τα όνειρα είναι εύθραυστα, φευγαλέα σαν την πρωινή πάχνη. Χαρά στο νταηλίκι, να θρυμματίσης ένα όνειρο! Ένας ακόμα βανδαλισμός, τί μπορεί να αλλάξη προς το καλύτερο; Τελικά, το πραγματικό ΨΕΜΑ είναι αυτός! Ο βανδαλισμός, σαν έκφραση... υγείας, ρεαλισμού, πραγματισμού. Το κουτάβι που κούρνιασε στην αγκαλιά μου (πάει πάνω από μισός αιώνας και δεν το ξέχασα) μέχρι να αφήση την τελευταία του πνοή από την κακοπάθεια, ήταν μια μικρή, εύθραυστη, φευγαλέα αλήθεια. Το ΨΕΜΑ ήταν εκείνοι, που το πέταξαν, θεωρώντας πως έκαναν κάποιο πράγμα, που λέγεται ΣΩΣΤΟ. Ενώ δεν ήταν παρά μια έκφραση ΕΞΟΥΣΙΑΣ εκ μέρους όντων, που δεν έχουν εξουσία σε τίποτα! Δεν μπόρεσαν να δουν το κουτάβι σαν ΟΜΟΙΟ τους. Ενώ ΣΙΓΟΥΡΑ δεν ξέφυγαν κι εκείνοι τη δική του τύχη. Τί είναι αυτό το «ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΣΑΝ»; Δύναμη; Αδυναμία είναι! Ψεύτικη δύναμη. Ψέμα...

   Αφήστε το όνειρο να κουρνιάση στον κόρφο σας, σαν κάτι ζωντανό. Και μη ντρέπεστε γι' αυτό. Ευλογία είναι. Θα σας ανταμείψη με μια γλυκειά ανάμνηση. Κάποια ώρα που θα την έχετε ανάγκη. Καλά Χριστούγεννα!

Ἡ Γέννησις τοῦ Κυρίου, φορητὴ εἰκόνα, Βυζαντινὸν Μουσεῖον Ἀθηνῶν, 15ος αἰ.· ἴσως ἔργο τοῦ ζωγράφου Ἀγγέλου.

+ Κείμενα τοῦ Ἠλία Μπαζίνα
+ Ἕνα ἀκόμη ἄρθρο τοῦ Ἠλία Μπαζίνα γιὰ τὰ Χριστούγεννα (25-12-1998): «Γιὰ τὸ ξέσκισμα... καὶ τὸ παντελόνιασμα, τὶ θὰ ἔλεγε σήμερα ὁ Ἰησοῦς Χριστός...»
+ «Ἀνάλυση τῆς θεολογίας τῆς εἰκόνας τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ», ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγοπούλου, 11-11-2005 [Φλόγα] [Πατερικός]· Ἀρχιμανδρίτης Γεράσιμος Φραγκουλάκης, «Ἡ εἰκόνα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ»)

* * *

Εὐφραίνεσθε δίκαιοι,
οὐρανοὶ ἀγαλλιᾶσθε,
σκιρτήσατε τὰ ὄρη,
Χριστοῦ γεννηθέντος.
Παρθένος καθέζεται
τὰ Χερουβὶμ μιμουμένη,
βαστάζουσα ἐν κόλποις
Θεόν Λόγον σαρκωθέντα.
Ποιμένες τὸν τεχθέντα δοξάζουσι,
Μάγοι τῷ Δεσπότῃ δῶρα προσφέρουσιν,
Ἄγγελοι ἀνυμνοῦντες λέγουσιν,
Ἀκατάληπτε Κύριε, δόξα σοι.

(Ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτης, 7ος-8ος αἰ.)