Ἡ μιὰ τραβάει τὰ μαλλιά της, ἡ ἄλλη τά ᾿χει ξέπλεκα...

Συγκινητικὴ καὶ ἀποκαλυπτικὴ εἶναι ἡ σκηνὴ τοῦ «νεκρικοῦ θρήνου», ἔτσι ὅπως ἀποτυπώνεται στὰ νέα εὑρήματα τῶν βασιλικῶν τάφων στὶς Αἰγές. Πέντε νέοι, πλούσια κτερισμένοι, τάφοι, ποὺ ἔφερε πρόσφατα στὸ φῶς ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη, ἀναδεικνύουν τὴν ὑψηλὴ τέχνη τῆς ἀρχαίας Μακεδονίας. (ἐφημ. «Ἡ Καθημερινή», 14-3-2014)

Ἐκπληκτικὲς σύγχρονες ζωγραφιές...

Οἱ ταφικὲς τῆς Βεργίνας. Φτιαγμένες

μὲ γρήγορο ἐλεύθερο χέρι -

στ᾿ ἀλήθεια

ἀξεπέραστες. Ἔγραψα σύγχρονες -

γιὰ νὰ πῶ αὐτὸ ποὺ ἔνιωσα

ὅταν τὶς πρωτόδα -

ὅτι εἶναι νέες φρέσκες

σύγχρονες - δὲν κουβαλᾶνε

καθόλου ἀρχαῖο

χρόνο. Καὶ εἶναι ἑκατοντάδων

αἰώνων ἀρχαῖες.

Ἡ μία τραβάει τὰ μαλλιά της, ἡ ἄλλη

τά ᾿χει ξέπλεκα - μὲ τὰ

ὑπέροχα ἑλληνικὰ προφίλ τους -

καμμιὰ φορὰ

ξεχνᾶμε ὅτι ὁ ἀρχαῖος ἑλληνικὸς

πολιτισμός -

εἶναι ἀσύγκριτος ἀπαράμιλλος -

μοναδικὸς πάνω στὸν

πλανήτη Γῆ -

χωρὶς ὅμοιό του - χωρὶς

κανεὶς νὰ

τὸν πλησιάζει - .

(Ἀνδρέας Φαρμάκις)

* * *

Βασιλικοί τάφοι φέρνουν στο φως την υψηλή τέχνη της Μακεδονίας

Όσο κι αν οι Γαλάτες -γένος φιλοχρηματότατον- προσπάθησαν να αρπάξουν τους θησαυρούς βασιλικών τάφων και να διασκορπίσουν τα οστά των βασιλέων για να ταπεινώσουν τους Μακεδόνες, τα ίχνη-θραύσματα κτερισμάτων που άφησαν από τις πλούσιες ταφές και τα κατεστραμμένα από τους Ρωμαίους ταφικά μνημεία, ενισχύουν την έρευνα της σύγχρονης αρχαιολογίας για τη δυναστεία των Τημενιδών στον παγκοσμίως γνωστό αρχαιολογικό τόπο της Βεργίνας.

Τα κατάλοιπα από ταφικές πυρές με πλούσια αφιερώματα (αγγεία, όπλα), τα μεγέθη και οι μορφές των 20 συνολικά ταφικών μνημείων διαφόρων περιόδων (από τα αρχαϊκά -α' μισό του 6ου αι.- μέχρι τα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια, τέλος 4ου-αρχές 3ου αι. π.Χ., που ανακάλυψε ώς τώρα η αρχαιολογική ομάδα με επικεφαλής τη διευθύντρια της 17ης ΕΠΚΑ και 11ης ΕΒΑ Αγγελική Κοτταρίδη, φωτίζουν την προσωπογραφία της βασιλικής οικογένειας και την ιστορία της ταφικής αρχιτεκτονικής. Στον βασιλιά Περδίκκα Β' (454-413 π.Χ) και στο ζεύγος Φίλιππου Γ' Αριδαίου, της συζύγου του Αδέας-Ευρυδίκης και της μητέρας της Κύνας, κόρης του Φιλίππου Β', ανήκουν πιθανότατα δύο από τους πέντε νέους τάφους (κιβωτιόσχημοι και μακεδονικοί με μαρμάρινες πόρτες και προσόψεις που θυμίζουν ναούς) της συστάδας των Τημενιδών που επεφύλασσε η φετινή ανασκαφή (συνεχίζεται χάρη στο ΕΣΠΑ) στη Νεκρόπολη των Αιγών.

Σε δίδυμο τάφο, έναν Ιωνικό (ανασκάφηκε το 1987 από την καθηγήτρια αρχαιολογίας Στέλλα Δρούζου) κι έναν δωρικό (φετινό εύρημα), φαίνεται πως ενταφιάστηκαν από τον Κάσσανδρο -σύμφωνα με τον Διόδωρο- τα τρία μέλη της βασιλικής οικογένειας Φιλίππου Γ' Αριδαίου. Κτισμένοι και οι δύο στην ίδια εποχή (προς το τέλος του 4ου αιώνα π.Χ.) δίπλα-δίπλα και με τον ίδιο προσανατολισμό δίνουν την εικόνα ενός μνημείου με συνάφεια.

«Ένας από τους τελευταίους Τημενίδες ο Φίλιππος Γ' Αριδαίος (323-317 π.Χ.) είχε προφανώς δικαίωμα να ταφεί στην παλιά βασιλική συστάδα και ο ιωνικός τάφος με τον ασυνήθιστα βαθύ προθάλαμο που προφανώς προοριζόταν για την ταφή και ενός δεύτερου νεκρού, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τον τάφο του Φιλίππου Β', προσφέρεται ιδανικά για την ταφή του βασιλικού ζευγαριού -μια υπόθεση που την ενισχύει αποφασιστικά η παρουσία ενός ιωνικού τάφου, όπου θα μπορούσαν να έχουν αποτεθεί τα οστά της Κύνας, πεθεράς και συγχρόνως ετεροθαλούς αδελφής του Φιλίππου Αριδαίου», επισημαίνει η κ. Κοτταρίδη.

Από τα πέντε νέα ταφικά ευρήματα ενδιαφέρον παρουσιάζει μια μεγάλη αίθουσα με λευκούς τοίχους διακοσμημένους με ζωγραφιστή γιρλάντα (βλαστάρια, λουλούδια και φύλλα κισσού) - το παλαιότερο και γι’ αυτό ιδιαίτερα σημαντικό δείγμα τοιχογραφίας στη Μακεδονία. Τα κτερίσματα (ελεφαντόδοντο, κεχριμπάρια από ξύλινη κλίνη) και ειδικά ένα σιδερένιο ξίφος, αναφέρει η κ. Κοτταρίδη, μαρτυρούν ότι ανήκει σε πολεμιστή, ίσως στον βασιλιά Περδίκκα Β' (454-413 π.Χ.) που «χρειάστηκε σκληρούς αγώνες για να διατηρήσει το βασίλειό του, ανεξάρτητο μέσα στη δίνη του Πελοποννησιακού Πολέμου».

Ντουζίνες από χρυσά δισκάρια με το αστέρι της Βεργίνας, δαχτυλίδι - σφραγίδα Τημενίδη και αναρίθμητα θραύσματα κεραμικής από κομψές λευκές ληκύθους (420-10 π.Χ.) διατηρούν αναλλοίωτες χρωματιστές παραστάσεις με σκηνές ταφικής τελετής: μητέρες με τα μωρά στην αγκαλιά, μοιρολόι γυναικών πάνω από τους νεκρούς πολεμιστές κ.ά. Τα βασιλικά ελαιοδοχεία, συναρμολογημένα, είναι από τα ωραιότερα ευρήματα αυτής της ανασκαφής.

(Γιώτα Μυρτσιώτη, «Βασιλικοί τάφοι φέρνουν στο φως την υψηλή τέχνη της Μακεδονίας», ἐφημ. «Ἡ Καθημερινή», 14-3-2014.)